Aanvaard andere denkwijze bij cliënt met autisme

Mensen met autisme hebben een andere kwaliteit van denken, die niet per se beter of slechter is. Ga niet met ze in discussie, maar ga uit van deze andere logica. Dat vertelde docent Steven Degrieck op een Klik-studiemiddag over autisme en een verstandelijke beperking in de groep.

Voor het omgaan met cliënten met autisme legde Degrieck allereerst de basisprincipes uit van de Autisme centraal methodiek:

• Autistisch denken: begrijpen, verder kijken dan gedrag, dat voortkomt uit contextblindheid.
• Basisrust : veiligheid, invloed, geen angst/stress.
• Concrete communicatie: eenduidig, vaak visueel, direct.
• Dubbelspoor: evenwicht tussen aanpassen aan persoon en vaardigheden aanleren.
• Eigenheid: geen een methode is standaard te gebruiken voor ieder mens met autisme.
• Functionaliteit: vindt iemand het leuk, heeft het nut.

Vaste plekken
Een duidelijke ruimtelijke inrichting is vanuit bovenstaande principes bij het invullen van vrije tijd en maaltijden voor deze doelgroep belangrijk. Een ruimte heeft liefst maar een functie, en activiteiten gebeuren op vaste plekken. Een tafel om te eten, en een tafel om aan te spelen. Is die ruimte er niet, gebruik dan bijvoorbeeld een tafelkleed bij het eten, dat je weer weghaalt bij een activiteit. Enkel het benodigde materiaal is aanwezig, spullen die ze niet nodig hebben of waar ze niet aan mogen komen, zet je uit het zicht.

Je vult lege tijd met ontspannende, rustgevende of juist lerende en stimulerende activiteiten. Mensen mogen zichzelf zijn, aanvaard typisch gedrag, zo lang het voor die persoon ontspannend werkt en het niet schadelijk of gevaarlijk is.



Stevig kader
Bied ze een stevig kader, waarbij je ze helpt met een aanbod waarbij hoeveelheid en volgorde van activiteiten vastliggen. Verbeelding is lastig voor deze doelgroep, waardoor ze lastig mogelijkheden zien en kunnen organiseren. Je kan keuzes voor activiteiten inbouwen in een dagschema of met een keuzebord met picto's. Zorg in ieder geval dat elke activiteit een duidelijk doel en einde heeft.

Bewegen reguleert emoties
Een aanrader in het dagprogramma is een fysieke activiteit. Mensen met autisme hebben vaak moeite met de proprioceptie, het zintuig dat je krachten op je lichaam laat ervaren. Bewegingen zoals schommelen, springen, trekken en dragen kunnen mensen helpen hun emoties te reguleren. Ze worden er alerter door, of ze kalmeren juist door het bewegen. Dat hoeven niet per se sportactiviteiten te zijn, ook dagdagelijkse dingen als stoelen op de tafel zetten kunnen functioneel zijn.

Sociaal zijn is geen moeten
Vertrek ook bij het organiseren van de maaltijd voor mensen met autisme en een verstandelijke beperking vanuit het autistisch denken, adviseerde Degrieck. Voor ons is eten een sociale bezigheid, voor hun is eten functioneel. Waarom moeten ze per se sociaal zijn, als ze dat willen kunnen ze ook aan een tafel apart van de groep eten.

Maar vaak zijn er problemen waardoor samen eten niet lukt, die wel te verhelpen zijn. Zoals wachtmomenten, niet gelijk mogen eten. En als het eten klaar is, willen ze gelijk van tafel. Pas je je hierop aan, of vind je dat mensen met autisme zich aan de standaard moeten aanpassen? Autisme is niet te genezen. Je kunt de problemen die mensen ervaren wel compenseren, in plaats van corrigeren, aldus Degrieck.