Beschouw probleemgedrag als een signaal

Wie met kwetsbare mensen werkt, wordt op enig moment geconfronteerd met probleemgedrag. Wat doet dat met jou, en wat doe je ermee? Met die vragen is trainer/coach Geert Bettinger diepgaand aan de slag gegaan in zijn boek 'Door stil te staan kom je verder, een andere kijk op probleemgedrag.'

Geert Bettinger was zelf een problematisch kind, als gevolg van seksueel misbruik. Niemand pikte zijn signalen op, hij werd juist gestraft voor zijn rare gedrag. Ook in de zorg voor kwetsbare mensen gebeurt dat nogal eens. Veel probleemgedrag wordt niet herkend als signaal dat er iets mis is, maar vooral als iets dat moet worden afgeleerd of voorkomen.

"Het blijft vreemd dat we van jonge kinderen, mensen met een verstandelijke beperking of ouderen met dementie verwachten, vragen of zelfs eisen, dat ze duidelijker moeten zijn over wat er mis is."

Ontdekkingstocht
In zijn zeer toegankelijk geschreven boek neemt Bettinger de zorgverlener mee op een ontdekkingstocht naar wat probleemgedrag doet met cliënten en begeleiders. Wat laat iemand zien die agressief is of zichzelf verwondt? Hij heeft geen woorden voor zijn ellende; hij vindt geen luisterend oor; hij heeft geen vertrouwen in de mensen van wie hij afhankelijk is; hij is bang voor de gevolgen als hij wel vertelt wat er aan de hand is; of hij heeft, zoals Bettinger zelf, zijn traumatische ervaringen ver weg gestopt. Probleemgedrag is zijn enige mogelijkheid om er uiting aan te geven.

Eigen invloed
Probleemgedrag heeft even goed te maken met gebrek aan eigen invloed en onafhankelijkheid, terwijl dat – ook voor zeer kwetsbare mensen – toch mogelijk en zelfs hard nodig is. Ieder hoofdstuk sluit af met voorbeelden en vragen: hoe doe jij dit zelf? Hoe organiseer jij zelf dat jouw cliënt wel invloed heeft op zijn leven? Zo gaat een hoofdstuk over het 'nee' dat kwetsbare mensen veelvuldig te horen krijgen op hun verlangens en vragen, en vervolgens voorbeelden van hoe je – ook op het oog onmogelijke – vragen met 'ja' kunt beantwoorden.

Afkeer van elkaar
Bettinger heeft het over de kwestie dat hulpverleners en cliënten een afkeer van elkaar kunnen hebben. Wat is het effect daarvan op hun relatie, en is dergelijke afkeer bespreekbaar? Een ander pijnlijk onderwerp: komt op jouw werk fysieke, sociaal-emotionele of seksuele mishandeling voor? Is mishandeling een thema in jouw team?

Op zijn plaats gaan zitten
Een hoofdstuk is gewijd aan creatieve manieren om achter oorzaken van probleemgedrag te komen. Met een schitterend voorbeeld van een begeleidster die na veel veronderstellingen tenslotte zelf maar in de stoel van een cliënt met onbegrijpelijk gedrag gaat zitten, en er zo achter komt dat de man last heeft van de veel te hoge temperatuur in de leefgroep.
Kortom: een zeer lezenswaardig en inspirerend boek voor iedereen die 'lastige' cliënten de beste kansen wil geven, en die wil nadenken over haar eigen rol bij het ontstaan en in stand houden van probleemgedrag. |

Door stil te staan kom je verder Een andere kijk op 'probleemgedrag.' Door Geert Bettinger. Uitgeverij Swp, prijs € 24,90.