Betere bescherming nodig voor ongeboren kind

De Raad voor strafrechtstoepassing en jeugdbescherming pleit voor meer (gedwongen) hulp aan kwetsbare vrouwen in de eerste fase van hun zwangerschap. Het gaat om vrouwen die zich riskant gedragen tijdens hun zwangerschap of om vrouwen die in riskante omstandigheden verkeren.

In de praktijk komt dit soort hulp pas in een later stadium van de zwangerschap op gang. De Raad adviseert de onder toezichtstelling van een nog niet geboren kind in de wet op te nemen. Ook wil de Raad dat hulpverleners die betrokken zijn bij de onder toezichtstelling van het nog niet geboren kind meer bevoegdheden krijgen.

Rol van de overheid
De Raad doet zijn aanbevelingen aan de bewindslieden van Veiligheid en justitie en Volksgezondheid in een advies getiteld ‘Prenatale kinderbescherming en de rol van de overheid.’ In het advies staat de vraag centraal hoe ver de verantwoordelijkheid van de overheid reikt bij de bescherming van nog niet geboren kinderen tegen schadelijk gedrag van de moeder of anderen.

Leefwijze
Uit onderzoek is bekend dat de omstandigheden en de leefwijze van de moeder tijdens de zwangerschap van invloed zijn op de ontwikkeling van het niet geboren kind. Verreweg de meeste aanstaande ouders doen alles wat ze kunnen om de zwangerschap goed te laten verlopen en een gezond kind ter wereld te brengen. Ze worden begeleid door de verloskundige, de huisarts, zo nodig het ziekenhuis en de maatschappelijk werker.

Screening
Prenatale zorg is weliswaar beschikbaar en toegankelijk, maar kan worden verbeterd. Daarom beveelt de Raad aan om het gebruik van screeningsinstrumenten te stimuleren en programma’s die helpen om te stoppen met drinken en roken nadrukkelijker onder de aandacht te brengen.

Onwetendheid
Soms is het gedrag van een zwangere vrouw schadelijk voor het niet geboren kind. Oorzaken variëren van onwetendheid en onbegrip tot psychische problematiek, verslaving en huiselijk geweld. Onder dit soort omstandigheden kan het nodig zijn dat ouders gedwongen worden om risico’s voor hun nog niet geboren kind te verkleinen. De kinderbeschermingsmaatregel die hierbij nu veelal wordt toegepast is de  onder toezichtstelling. Maar deze maatregel is niet in de eerste plaats in het leven geroepen om het ongeboren kind te beschermen en is daar ook niet goed op toegesneden. Daarom stelt de Raad voor om de onder toezichtstelling van het nog niet geboren kind apart en overzichtelijk in de wet vast te leggen en hulpverleners meer bevoegdheden te geven.

Gedwongen
In 2014 is voor 270 nog niet geboren kinderen een onder toezichtstelling aangevraagd.

De Raad heeft geconstateerd dat de (gedwongen) hulpverlening aan zwangere vrouwen vooral plaats vindt na de 24ste week van de zwangerschap. Hulpverleners hanteren deze grens omdat tot die tijd een abortus mogelijk is. En in de praktijk kennen rechters zelden een onder toezichtstelling toe voor zwangerschappen van onder de 24 weken. Uit onderzoek blijkt echter dat schade aan het nog niet geboren kind ook ontstaat in de eerste 24 weken van de zwangerschap. Daarom bepleit de raad een beleid -en cultuurwijziging bij hulpverleners en instellingen zodat gedurende de hele zwangerschap aandacht is voor zorg bij risicovol ouderschap en dat vroegtijdig ingrijpen mogelijk wordt gemaakt.

Het advies is te downloaden op de site van de Raad voor strafrechtstoepassing en jeugdbescherming.