‘Decentralisatie is nog geen verbetering’

Meer participatie in de samenleving voor mensen die dit niet (helemaal) op eigen kracht kunnen; dat was het streven toen vijf jaar geleden gestart werd met de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015, de Jeugdwet en de Participatiewet. De resultaten blijven in de praktijk achter bij die verwachtingen van de decentralisatie, zo concluderen onderzoekers van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

De deelname van mensen met een beperking aan de samenleving is niet toegenomen, er zijn nog steeds knelpunten in de jeugdzorg en de kansen op werk voor mensen met een arbeidsbeperking zijn nauwelijks verbeterd. Dit concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in ‘Sociaal domein op koers? Verwachtingen en resultaten van vijf jaar decentraal beleid’.

De verwachtingen van het nieuwe beleid waren te hoog gespannen, bijvoorbeeld over de zelfredzaamheid van mensen en een zorgzamere samenleving en de kosten die gemeenten zouden besparen.

Te duur en te ingewikkeld
Het SCP noemt het vooral zorgelijk dat in de huidige praktijk een aantal kwetsbare groepen aan het kortste eind lijkt te trekken. Lichte hulpvragen krijgen voorrang omdat deze goedkoper zijn op te lossen.

De hulp aan specifieke kwetsbare groepen lukt niet goed. Zo zijn er lange wachttijden voor jongeren met complexe problemen en zijn de baankansen afgenomen voor mensen die aangepast werk nodig hebben. Ook wordt de hulpverlening aan mensen met meerdere problemen belemmerd door ingewikkelde regelgeving.

De onderzoekers adviseren meer samenwerking over de schotten van de verschillende wetten heen te realiseren en procedures te vereenvoudigen. Ook moeten beleidsmakers zich niet te rijk rekenen bij de decentralisatie. Het onderzoek laat zien dat gemeenten minder mogelijkheden hebben om het goedkoper te doen dan vooraf werd gedacht.

Bij de overheveling van taken naar de gemeenten werden de bijbehorende budgetten direct gekort. Met de gedachte dat mensen zelfredzamer zouden kunnen zijn of hulp van anderen konden krijgen. Maar die verwachte ‘eigen kracht’ of hulp uit eigen netwerk blijkt niet altijd mogelijk of voldoende. Ook leidt investeren in preventie en lichte voorzieningen, zoals sociale wijkteams, niet onmiddellijk tot afname van het gebruik van zware en dure voorzieningen.  |

Lees het volledige onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘Sociaal domein op koers? Verwachtingen en resultaten van vijf jaar decentraal beleid’.