Dilemma’s bij corona in gehandicaptenzorg

Tijdens de coronacrisis zijn duivelse dilemma’s aan de orde van de dag in de gehandicaptenzorg. Medewerkers staan voor onmogelijke, onmenselijke en onethische keuzes. Mensen die zich iedere dag inzetten om te helpen beperkingen te overwinnen en mogelijkheden te benutten, staan nu voor keuzes die haaks daarop staan, schrijft orthopedagoog Lot de Swart. | Illustratie Josje van Koppen

Naarmate het coronavirus zich verder verspreidt, komen begeleiders in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking voor onmogelijke keuzes te staan.

Epilepsie en quarantaine
Zo worstelt Jorien met een dilemma rondom Diane, die een ernstige vorm van epilepsie heeft en in quarantaine moet omdat ze kwetsbaar is voor de gevolgen van het coronavirus. Jorien: “Als we haar beschermen tegen het virus, dan hebben we te weinig toezicht op haar epilepsie. En als we juist zorgen voor voldoende toezicht en nabijheid, dan loopt ze een groter risico op corona.”

‘Hij snapt het niet en wordt bang’
Een medebewoner van Pieter is positief getest op corona. Voor zijn eigen veiligheid moet hij in quarantaine. Helemaal alleen op zijn kamer. Pieter heeft een ernstig meervoudige beperking en hij snapt het belang van deze keuze niet. Hij wordt bang en kan zichzelf veel geweld aan doen. Begeleider Jasper staat voor de keuze: “Moeten we hem sederen met medicatie? Of toch niet kiezen voor quarantaine en het risico nemen?”

Camera of troosten?
Hans heeft corona en hoge koorts. Gaat hij het redden komende nacht? Het team wikt en weegt: “Moet een begeleider bij hem blijven om te waken en hem te troosten, of kiezen we ervoor een camera te plaatsen zodat het team begeleiders - van wie al zoveel extra wordt gevraagd - gezond blijft?”

Niet kunnen knuffelen
Besloten is de gehele woning van een groep cliënten met ernstig meervoudige beperkingen (emb) te sluiten voor bezoek. De bewoners, onder wie een aantal kinderen, kunnen hun ouders niet zien omwille van hun eigen veiligheid. Ouders zijn angstig, vrezen voor de gezondheid van hun kwetsbare kind. “Juist nu zouden we een knuffel willen geven. Juist nu kan dat niet.”

Kiezen tussen twee kwaden
Luka is een begeleidster van een emb-woning waar corona is vastgesteld. Ze vertelt: “Twee bewoners zijn erg ziek. ’s Morgens je dienst beginnen waarbij je rekening moet houden met het allerergste scenario, dat is heftig.”

Alle twaalf bewoners worden in quarantaine verzorgd. “Het was kiezen tussen twee kwaden. Quarantaine is een keuze die we niet hadden willen maken. Hen kunnen we dit niet uitleggen. Maar we móésten dit doen.” Luka en haar collega’s draaien voorlopig dubbele diensten. “De hele dag zijn we druk. Aan het einde van de dag ga ik doodmoe en met een slecht gevoel naar huis.”

Helden
Toch heeft het team deze bizarre werkwijze binnen een paar dagen in de vingers. “We dragen beschermende kleding en moeten ons steeds weer omkleden als we naar een volgende bewoner gaan.” Ondanks deze manier van werken lukt het Luka en haar collega’s om er toch iets gezelligs en knus van te maken, een lach op het gezicht van de bewoners te laten verschijnen. En om na een slopende dag weer de energie te vinden voor een volgende dag.

Werken onder deze omstandigheden, steeds keuzes moeten maken tussen alleen maar slechte opties, mensen zien lijden, jezelf blootstellen aan het risico op corona terwijl je een gezin hebt, of mantelzorger bent… De mensen in de gehandicaptenzorg, de mensen in de frontlinie tegen corona: helden zijn het!



Blog
Luka Doppen schrijft ook zelf over haar ervaringen als begeleider bij Estinea: “De helden van de zorg, dit hoor je nu overal. Ik zie dat niet direct zo. Met knikkende knieën stap ik in de auto naar het werk, omdat ik niet weet wat de dag gaat brengen. Ik kan echt wel tegen een stootje, maar op de wipwap zitten met twee onmogelijke keuzes is totaal het tegenovergestelde van het denken in mogelijkheden. Dit breekt mij nog steeds, tot op de dag van vandaag, op…

Telkens krijg ik weer kippenvel als ik de ambulance het terrein op zie rijden en zie dat er zuurstof wordt gebracht. Ik wil hier geen paniek mee zaaien, maar wees er bewust van dat dit ook jou kan overkomen. Daarom wil ik jullie allemaal op het hart drukken: hou je aan de veiligheidsvoorschriften, was je handen, blijf binnen en vooral; blijf gezond!”  |

Lees haar blog op www.estinea.nl.