Documentaires over de zorg en leven met een beperking bij IDFA

Het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) is dit jaar van 15 t/m 26 november in Amsterdam. Klik maakte een selectie uit het brede aanbod van documentaires in het festivalprogramma uit binnen- en buitenland.

Alicia (Maasja Ooms, Nederland 2017)
Alicia werd door Bureau Jeugdzorg op eenjarige leeftijd bij haar achttienjarige moeder weggehaald en sinds haar vijfde zit ze in het kindertehuis. Filmmaker Maasja Ooms volgt Alicia drie jaar lang en de kijker ziet haar opgroeien van kind tot tiener. De zoektocht naar een pleeggezin voor haar blijkt moeilijk. De beelden brengen het effect van een gebrek aan perspectief pijnlijk aan het licht. De film Alicia is ook te zien op NPO 2 op 22 november om 20.25 uur.

The Creator of Universes (Mercedes Dominioni, Uruguay, 2017)
De zestienjarige autistische Juan maakt samen met zijn hoogbejaarde oma misdaadfilms. Hij steekt veel tijd in de rauwe, met schuttingtaal doorspekte misdaadverhalen die hij bedenkt. Zijn oma, een klein, fragiel vrouwtje van 96 jaar oud, is zijn partner in crime en zijn belangrijkste tegenspeler. Juans oudere zus Mercedes filmde de unieke manier waarop kleinzoon en grootmoeder zich tot elkaar verhouden. Voor Juan zijn de films een toevluchtsoord en een manier om zich te uiten, maar hoelang kan zijn met haar gezondheid kwakkelende oma dit nog blijven doen voor haar kwetsbare kleinzoon?

Deaf Child (Alex de Ronde, Nederland 2017, 72 minuten)
In deze documentaire blikt vader Alex de Ronde met zijn dove, jongvolwassen zoon Tobias en zijn horende zoon Joachim terug op het leven van zijn dove kind en de keuzes die hij als vader gemaakt heeft. Tobias’ onvoorwaardelijke acceptatie van zijn doofheid biedt gelegenheid tot het aan de orde stellen van vragen als: tegen welke problemen loop je aan als je een doof kind opvoedt? En welke soms absurde gevolgen heeft een gehandicaptenstatus?

The Family (Rok Bicek, Slovenië, Oostenrijk 2017)
Hoe leer je om een volwassen gezinsleven op te bouwen als je zelf uit een gezin komt waarin vader, moeder en een broer allen in meer of mindere mate verstandelijk beperkt zijn? Tiener Matej is vastbesloten: zijn kinderen gaan het beter krijgen. Zodra hij kans ziet, sticht hij een eigen familie. Zijn wensdroom ligt binnen handbereik, maar de weerbarstige dagelijkse werkelijkheid gooit roet in het eten. In de loop van tien jaar wordt Matej, van tiener tot jongvolwassen man, gevolgd in dit filmportret.

Garden of Life (Marco Niemeijer, Nederland, 2017)
Sinds de eerste tekenen van Alzheimer zich manifesteerden, verkiest de 82-jarige Leo zijn achtertuin boven iedere andere plek. Daar, tussen zijn geliefde bomen en planten, probeert Leo grip the houden op zijn steeds verwarrender wordende bestaan. Een jaar lang filmt Marco Niemeijer zijn schoonvader elke maand en van seizoen tot seizoen. Aanvankelijk zijn zijn woorden en handelingen nog coherent, maar naarmate de tijd verstrijkt, worden zinnen steeds onlogischer en scharrelt hij steeds vaker doelloos rond.

The Land of Silence and Darkness (Werner Herzog, Duitsland, 1971)
De 56-jarige Fini Straubinger viel op negenjarige leeftijd van de trap, en verloor in de jaren daarop eerst haar zicht en toen haar gehoor. Na jarenlang aan het bed gekluisterd te zijn geweest, leerde ze communiceren via het handalfabet, en heeft ze haar mentale en fysieke kracht herwonnen. Nu zet ze zich in voor andere doofblinden en probeert ze begrip te kweken voor deze handicap, die mensen – vooral zij die doofblind geboren zijn – in een diep isolement stort.

Lenno & the Angelfish (Shamira Raphaëla, Nederland, 2017)
"Lenno! Lenno!" Hoe vaak hoort de tienjarige Lenno dit niet. Dan is hij volgens zijn vader weer superirritant. Terwijl Lenno zelf anderen juist irritant vindt. Met een impulsieve montagestijl die snel schakelt tussen momenten van plezier en boosheid, en botsingen en intimiteit blijft deze impressie dicht bij de belevingswereld van Lenno. Een drukke jongen met gedragsproblemen en een levendige fantasie.

The Monsoonshow (Anneke de Lind van Wijngaarden, Annelies Kruk, Nederland, 2017)
Voor mij is het altijd donker, vertelt Kunal Singh aan het begin van dit opbeurende inkijkje in het leven van een Indiase blinde jongen. Het beeld staat even op zwart. Al snel wordt duidelijk dat Kunal Singh zich nergens door laat weerhouden en blaakt van het zelfvertrouwen. Tegen de algemene opvatting in, gelooft zijn familie niet dat zijn blindheid een straf is voor iets wat hij in zijn vorige leven heeft gedaan. De dokter heeft de oorzaak van zijn blindheid aan zijn ouders uitgelegd. Kleurrijk, optimistisch stemmend portret dat laat zien hoe belangrijk het is voor een kind om mensen om zich heen te hebben die in hem of haar geloven.

Muhi – Generally Temporary (Rina Castelnuovo-Hollander, Tamir Elterman, Israël, Duitsland, 2017)
Het bewogen leven van de blijmoedige Palestijnse Muhi, die zonder armen en benen, ver weg van zijn familie in een Israëlisch ziekenhuis woont. Vanwege de ontoereikende gezondheidszorg in Gaza kon Muhi na de operatie niet meer terug naar huis, en zijn grootvader besloot bij hem te blijven. Vier jaar lang volgen de camera's de twee van zeer nabij, tot aan Muhi's zevende verjaardag. De beelden tonen, als vanzelfsprekend, de waanzin van de Palestijns-Israëlische situatie: bezoekjes van familie vergen maanden van voorbereiding om op het laatste moment niet door te gaan.

The Pilot's Mask (Simonka de Jong, Nederland, 2017)
De camera verlaat het ziekenhuis niet in deze film over ernstig zieke kinderen. De vaak vroegwijze patiëntjes lijden onder de intensieve behandeling van hun ziekte, misschien wel meer dan aan de ziekte zelf. Ouders leiden hun kind af wanneer het weer in de 'tunnel' moet voor een borstfoto of wanneer er een slangetje via de neus wordt aangebracht. Het medisch personeel blijft geduldig, maar de volgende patiënt wacht ook. De filmmaker heeft gekozen voor het perspectief van het kind, soms ook door hen zelf te laten filmen.

The Work (Jairus J. McLeary, Verenigde Staten, 2017)
Aangrijpend verslag een vierdaagse therapiesessie in een Amerikaanse gevangenis, waar veroordeelde criminelen en bendeleden gezamenlijk hun angsten en emoties bespreken. Er wordt gepraat – veelal over ontbrekende vaders – gehuild en getroost. Waarna een voor een de maskers afgaan en de harnassen verdwijnen.

Kijk voor het complete programma, uitzendtijden, locaties en kaartverkoop op www.idfa.nl.