Doelgericht werken met geur

Het is opvallend dat er nog geen onderzoek is gedaan naar de werking van het reukorgaan bij, en de invloed van geur op mensen met een ernstige verstandelijke beperking, doofblindheid of dementie. Dat stelt Marian Waanders, de auteur van 'Mijn neus als gids', die veel mogelijkheden ziet om geur gericht in te zetten bij deze doelgroepen.

Hoewel binnen de zorg onderzoek van het gehoor en het gezichtsvermogen al wel gebruikelijk is, is reuk nog een ondergeschoven zintuig, stelt Waanders in haar woord vooraf in haar kleurige en geurige boekwerk.

Bijzondere kracht
Waanders begint met uitleg over de bijzondere kracht van geuren en hoe ze onbewust inwerken op ons gedrag. Zo is het geheugen voor reuk gekoppeld aan situaties en emoties. Het reukorgaan staat namelijk in verbinding met dat deel in de hersenen waar ons geheugen en emoties zitten. Vandaar dat een geur je een prettig gevoel kan geven of juist kan irriteren.

In de huid kruipen
Naast diverse weetjes over geur, geeft Waanders veel voorbeelden van de toepassing van geur in de communicatie en zorg. In haar werk als logopediste en trainer deed Waanders hiermee praktische ervaring op in diverse dagcentra. Allereerst raadt ze aan in de huid van je cliënt te kruipen, bijvoorbeeld geblinddoekt, om ideeën op te doen hoe je geur wel of niet kunt gebruiken.

Basisveiligheid
Waanders beschrijft een aantal doelen:

1. Basisveiligheid ervaren
2. Alertheid beïnvloeden
3. Sfeer aanbrengen
4. Herkennen van een:
   1. persoon
   2. ruimte
   3. activiteit
   4. overgang
5. Herinnering oproepen
6. Therapeutisch
7. Activiteit of spel: Geursensaties opdoen
8. Zelf in te vullen

Oliën
Aan de hand van een vragenlijst kun je vervolgens uitwerken hoe je geuren inzet. Houd daarbij rekening met het communicatieniveau, de verschillende eigenschappen van essentiële geuroliën, de manier waarop je geur op een herkenbare manier introduceert. Een voorbeeld van een praktisch individueel geurplan is bijvoorbeeld een blinde cliënt die voor het douchen eerst een druppel douchegel onder de neus aangeboden krijgt in combinatie met het op het hoofd gemaakte gebaar voor douchen. Na het douchen laat je de vaste geur van de woonkamer ruiken (een olie die je daar al 15 minuten hebt laten stomen), zodat die herkenbaar is. Bij koffie of thee zetten laat je vooraf een koffiepad of theezakje ruiken, enzovoort.

Geurplan
Voor een compleet geurplan is een goed samenspel tussen dagbesteding en wonen nodig, adviseert Waanders. Ook raad ze aan niet te veel verschillende toegevoegde geuren op een dag te gebruiken. Door herhaling en consequente toepassing kun je met geur de kwaliteit van het leven van alledag verhogen, dat maakt dit inspirerende 'boek met een luchtje' in ieder geval duidelijk.

Een frisse kijk op het gebruik van geur in zorg en onderwijs. Door Marian Waanders-Westman. Uitgave Clarent, prijs €22,50 exclusief verzendkosten. Bekijk hier een inkijkexemplaar.