Dokter: kritisch op de macht der gewoonte

Iedereen doet dingen op een bepaalde manier. Zowel thuis als op het werk. Waarom? Gewoon, omdat het zo altijd goed gaat. Of omdat je het zo het liefste doet. Mensen zijn gewoontedieren, daarom voeren ze vaak hetzelfde ritueel uit. Column Monique Doeswijk-van der Wolf, Illustratie Josje van Koppen

Gelukkig zijn dokters net mensen. Het herhalen van steeds hetzelfde ritueel is hen niet vreemd. Meestal is dat wel zo goed. Als dokter denk je bij bepaalde klachten steeds aan ongeveer dezelfde ziektebeelden. Daardoor weet je ook wat je volgende stap zal zijn. Deze manier van werken noemen we protocollair werken en die zorgt er voor dat alle dokters in Nederland redelijk hetzelfde doen.

Protocol
Maar hoe bepalen we wat er in een protocol moet komen? De werkwijze in de protocollen wordt opgesteld aan de hand van allerlei onderzoeken. Sommige onderzoeken zijn betrouwbaarder dan andere. Bij een heel goed onderzoek weten we wel zeker dat het advies dat daaruit voortkomt, klopt. Helaas zijn sommige onderzoeken niet zo goed als ze op het eerste gezicht lijken. De conclusies die daar uitkomen gebruiken we vaak wel in een protocol, maar met aardig wat twijfels.

Soms zijn er helemaal geen onderzoeken die ons kunnen helpen bij een probleem. Dan moeten we het doen met de mening van de deskundigen op dat gebied. Alleen zijn die het niet altijd met elkaar eens. In zo'n geval doe ik als dokter wat mij het beste lijkt, gewoon, 'omdat ik het altijd zo doe.'

Fijn aan alle protocollen in ons land is, dat ze regelmatig opnieuw worden bekeken. We weten dan zeker dat alle nieuwe ontwikkelingen en inzichten in een protocol terecht komen.

Nadenken
Maar goed, net zoals u, heb ik soms geen heel goed antwoord op de vraag waarom ik doe wat ik doe. Dat is niet erg, als we ons er maar bewust van zijn. Blijf kritisch op je eigen handelen. Vaak helpt het als anderen aan je vragen waarom je iets doet op een bepaalde manier. Dat dwingt je tot nadenken.

Laatst deed ik dat bij begeleiders die vast zaten in een situatie. Hun cliënte Marja loopt erg moeilijk en dat komt niet meer goed. De begeleiders zetten haar op vaste tijden op de toiletpot om te poepen. Terwijl ze al maanden in haar incontinentieluier poept, en niet meer op de wc. Macht der gewoonte.

Nieuwe collega's krijgen bij het inwerken nog steeds de instructie dat Marja om de zoveel uur op de wc-pot moet worden gezet. Doordat Marja op het toilet moest zitten had zij veel pijn en was ze bang. Bovendien kregen de begeleiders last van hun rug. Alleen al die ene vraag 'Waarom zetten jullie haar steeds op het toilet?' zorgde ervoor dat iedereen even stilstond bij die gedachteloze handeling.

Je even los maken van de 'waan van de dag' en de rust nemen om een situatie te overdenken. Dat moet je jezelf, en in dit geval Marja, vaker gunnen. |

Column arts verstandelijke gehandicapten Monique Doeswijk-van der Wolf in Klik 3 van 2015