Doofblinde Suzan zocht prikkels in zelfverwonding

Suzan (41) is vanaf haar vroege jeugd doof. Later is zij ook vrijwel blind geworden. Het huis waarin zij woont is niet ideaal voor haar. Het is een woning voor ouder wordende vrouwen, waar veel zorg wordt verleend, maar weinig tijd is voor fysieke activiteiten. Susan verkommert nogal, en begint behoorlijk ernstige zelfverwonding en ander probleemgedrag te vertonen. In een nieuwe casus op de site van het Centrum voor consultatie en expertise wordt verteld hoe het probleem van Suzan en haar begeleiders is aangepakt.

Suzan woont al heel lang in een instelling. Ze krabt zichzelf veel en heeft een dringende behoefte om naar de grond te duiken, waarbij ze zichzelf vaak verwondt. Het probleemgedrag is het laatste jaar dermate verergerd, dat het Centrum voor consultatie en expertise erbij is geroepen. Op de Cce-site kun je horen en lezen hoe het persoonsbeeld eruit ziet dat het team, de ouders en de deskundigen hebben opgesteld.

Fotocommunicatie
Suzan is erg onzeker geworden toen ze op haar 22ste bijna blind werd, nadat ze in haar jeugd al doof was geworden. Ze werd afwachtend en had meer aansporing nodig. Er was wel een vorm van fotocommunicatie- ingevoerd, maar ze kon de foto’s slecht zien, en was ook niet in staat erop te reageren. In het huis voor oudere vrouwen waar ze als jongste woonde, was weinig aandacht voor haar behoefte aan activiteiten, omdat de nadruk daar lag op verzorging.

Verveling
De conclusie in het persoonsbeeld: Suzan verveelt zich, en zoekt andere prikkels, bijvoorbeeld door zichzelf te verwonden. Haar slechte zicht en de onderprikkeling leiden er ook toe dat ze geregeld naar de grond duikt om kleine dingetjes op te rapen en in haar mond te stoppen. Het team probeert dat te voorkomen door zeer nauwkeurig te stofzuigen en op te ruimen. Het gevolg daarvan is weer dat Suzan haar behoeftes buiten botviert. Het wandelen wordt daarom tot een minimum beperkt. Haar wereldje kalft zo steeds verder af, en ze heeft steeds meer behoefte om zichzelf dan maar te prikkelen.

Anders kijken
De aanpak bestaat vooral uit anders naar Suzan gaan kijken. Niet als iemand die dwangmatig gedrag vertoont, maar als iemand die zelf probeert om haar probleem – namelijk verveling - op te lossen. Er is een nieuwe communicatievorm geïntroduceerd, met kleine voorwerpjes die Suzan begrijpt en die ze goed kan zien en voelen. En die haar ook de ruimte bieden te reageren. Ze gebruikt de voorwerpjes nog niet zelf, maar kan al wel kiezen tussen twee activiteiten, dankzij de voorwerpjes. En ze laat zien dat ze daar van geniet.

Karweitjes
De onderstimulering is te lijf gegaan door de hele dag activiteiten aan te bieden met een logisch begin en een einde. Suzans dagprogramma is een uitgebalanceerd geheel van in- en ontspannende activiteiten, met ook karweitjes die haar zelfstandiger en vaardiger helpen worden, en die veel doen voor haar gevoel van eigenwaarde. De teamleden van Suzans nieuwe woning kregen van een deskundige op het gebied van doofblindheid advies over de communicatie en de inrichting Ze woont nu samen met huisgenoten die beter bij haar passen, waardoor de begeleiding beter is afgestemd op haar behoeftes.

Tevreden
Suzan is sinds de veranderingen een stuk meer ontspannen en tevreden. Haar problematische gedrag is enorm afgenomen. Doordat ze niet meer met wonden rondloopt, kan ze nu ook naar het zwembad, wat haar veel plezier geeft.

De geleerde lessen: de communicatie moet een duidelijk doel dienen, namelijk uitleggen, en ruimte geven om te reageren. Dus wederzijds zijn. Het heeft de begeleiders veel opgeleverd dat ze nu beter begrijpen wat het voor Suzan betekent om niet tot nauwelijks te kunnen zien en horen. Deskundigheidsbevordering heeft beslist bijgedragen aan de kwaliteit van Suzans leven, concludeert het Cce.