Een leerzame zondagmiddag op het kerkhof

Je komt misschien niet zo snel op het idee, maar samen met cliënten een middagje naar een begraafplaats gaan blijkt een uitstapje waar iedereen heel wat van opsteekt. Zeker als je er deskundige uitleg bij krijgt, en mag kijken op plekken waar je uit jezelf niet zo snel zou gaan (of mag) neuzen, zoals in een open graf of in de crematieoven. Bovendien zijn de meeste begraafplaatsen prachtige wandelparken, waar veel te zien is.

In Breda en in Amsterdam werden afgelopen maand twee symposia gehouden voor mensen met een verstandelijke beperking. Allebei op een begraafplaats. De symposia heten 'Ooit ga je dood' en je krijgt er aanschouwelijk les in ons onvermijdelijke einde.

In Amsterdam, op de Nieuwe Noorderbegraafplaats, waren zondag 26 oktober tientallen mensen met een beperking, begeleiders en ouders present. Iedereen die meer wil weten over wat er komt kijken bij doodgaan kon er terecht met al zijn vragen.



Eigen keuze
Het thema van het symposium was Eigen keuze. Ook over je eigen dood en je eigen begrafenis kun je wensen hebben. Nu is je eigen dood een onderwerp waar veel mensen liever niet aan denken. Het is moeilijk en eng om je voor te stellen dat je er straks niet meer zult zijn. Ook voor begeleiders is het vaak een lastig onderwerp om aan te snijden. Je wilt cliënten niet verontrusten, maar voor jezelf kan het ook confronterend zijn.

Wil een cliënt die zo gezond is als een vis, wel nadenken over de kleur van zijn kist of over de muziek op zijn uitvaart? Over cremeren of begraven. Over wel of niet reanimeren. Doodsangst, zeker als je er niet over durft te praten, kan een mens behoorlijk dwars zitten. Er op een nieuwsgierige en ontspannen manier over van gedachten wisselen helpt. Als je met elkaar grapjes kunt maken over de dood en er over mag vragen wat je maar wilt, wordt het onderwerp veel 'normaler.'

Zonder dood is er geen leven
Die ontspannen en nieuwsgierige sfeer was er in Amsterdam zeker. Het symposium begon in de aula, met een spannend verhaal door Duo Dam, over een koning die bang was voor de dood. Conclusie van het verhaal: zonder dood is er geen leven, en ook wij gaan allemaal ooit dood. Vervolgens vroegen de vertellers of het publiek al had nagedacht over de eigen begrafenis. Dat hadden een aantal mensen zeker: ze wisten al welke kleur hun kist moest hebben: de een wit, de ander blauw, een derde bordeauxrood. En dan in een koets met paarden naar de begraafplaats.



Uitvaartverzorgers gaven een rondleiding over de begraafplaats. Een van de rondleiders was Peter Dibbets (foto), die uitvaartverzorger wil worden en al geregeld assisteert bij een uitvaartbedrijf in zijn woonplaats. In een stemmig zwart pak gaf hij uitleg over begrafenisauto's, de grote variatie in kisten (manden, 'hemelbedden') en over dat er heel veel mag bij uitvaarten. Peter verleent vaak hand- en spandiensten bij begrafenissen, en geeft via de Landelijke federatie belangenverenigingen (Lfb) voorlichting aan mensen met een beperking over de dood en uitvaarten.

Symposia voor mensen met een verstandelijke beperking over de dood worden vaker georganiseerd, zie www.ooitgajedood.nl.