Fijn op jezelf, maar wel alleen

Een eigen huis maakt verstandelijk gehandicapten gelukkig, ondanks de eenzaamheid die bij de meesten op de loer ligt. In een vertrouwde wijk en met een inloopcentrum om de hoek voelen zij zich prettiger. Foto Jos Lammers

De afgelopen 25 jaar zijn duizenden mensen van intramurale instellingen of vanuit hun ouderlijke woning verhuisd naar een eigen appartement in stad of dorp. Onderzoekers interviewden zeventig mensen uit de bewuste groep. 27 van hen hebben een verstandelijke beperking: 16 vrouwen en ll mannen van 18 tot 70 jaar. De overige geïnterviewden hebben een psychiatrische aandoening.

De helft van de mensen met een verstandelijke beperking is geboren en getogen in het stadsdeel waar zij nu wonen. Alle 27 verstandelijk gehandicapte ondervraagden zeggen dat zij tevreden zijn over hun huidige manier van wonen. Veel mensen zeggen dat ze door hun dagelijks terugkerende ritme van vroeg opstaan en de hele dag naar werk of dagbesteding buiten de wijk gaan, geen energie over hebben voor activiteiten 's avonds. Het is eten, tv-kijken en op tijd naar bed.

Tweederde van de ondervraagden is bijna altijd thuis als ze niet naar werk of dagbesteding zijn. Geen enkele geïnterviewde had vooraf hoge verwachtingen over contact met buren. Verder dan groeten komt het meestal niet, maar niemand beklaagt zich daarover.

Gemis
De onderzoekers zeggen dat de interviews met verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten die in de samenleving wonen, hen niet vrolijk stemmen. "Veel geïnterviewden leiden een leven vol gemis, met angsten, onzekerheid, verveling en eenzaamheid. Het leven met beperkingen maakt het leven niet alleen ingewikkeld, vaak ook pijnlijk. Professionals spelen een onmisbare rol om de 'kwaliteit van leven' van betrokkenen op een acceptabel niveau te houden. Over professionals hoorden wij dan ook bijna uitsluitend positieve geluiden, behalve dat de doorloopsnelheid soms groot is, en cliënten wel wat meer tijd willen krijgen van hun begeleider."

Vermenging met buurtgenoten is geen voorwaarde om mensen met een beperking zich gelukkig te laten voelen. Het wonen in een bekende wijk, met familie in de buurt en een activiteiten- of inloopcentrum om de hoek is de beste garantie om niet te vereenzamen. Professionele ondersteuning bij het leggen van contacten met buurtgenoten is ook hard nodig. De onderzoekers pleiten dan ook voor een verruiming van het aantal begeleidingsuren.

Onder de mensen, Over het zelfstandig wonen van psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking. Door Loes Verplanke en Jan Willem Duyvendak.

Uitgave van Amsterdam university press, www.aup.nl. Prijs € 24,50 of gratis te downloaden op dare.uva.nl