Gedrag van mensen met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking begrijpen

Als ouder of begeleider is het fijn om te begrijpen wat een kind of cliënt wil en waar hij of zij gelukkig van wordt. Bij mensen met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking is dit niet altijd even duidelijk. In een onderzoek van het project Sociale Relaties en ICT is hiervoor een checklist ontwikkeld.

Mensen met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking (EVMB) kunnen hun gevoelens en wensen vaak niet verbaal uiten en doen dit door middel van lichaamstaal en het maken van geluiden. Hun emoties zijn daarnaast vaak terug te zien in de spanning in hun lichaam en gedragingen. Als deze spanning te ver oploopt, kan dit tot uiting komen in moeilijk verstaanbaar gedrag, omdat zij dan geen andere communicatiemiddelen tot hun beschikking hebben.

Als uit het gedrag wel duidelijk wordt hoe een kind of cliënt zich voelt, kan het als ouder of begeleider alsnog een uitdaging zijn om daar op een goede manier bij aan te sluiten. Een gebruiksvriendelijk hulpmiddel om meer inzicht te krijgen in de emoties van mensen met EVMB en hoe hierbij aan te sluiten, zou dus geen overbodige luxe zijn, bedachten onderzoekers van het project ‘Sociale Relaties en ICT’.

In samenwerking met studenten van het ROC, HvA en de Vrije Universiteit in Amsterdam, én met ouders, begeleiders en gedragsdeskundigen van mensen met EVMB is de checklist Aansluiten & Stimuleren ontwikkeld. Binnen de Vrije Universiteit wordt nu onderzoek gedaan naar de effectiviteit van deze checklist. Bekijk een filmpje over dit onderzoek:

Gedragingen en spanningsniveaus
De checklist bestaat uit verschillende concrete gedragingen die zichtbaar kunnen zijn bij mensen met EVMB, die door ouders of begeleiders op verschillende spanningsniveaus kunnen worden gescoord. De uitkomst van de checklist geeft weer in welke mate een kind of cliënt spanning ervaart en of deze positief of negatief is. Aan alle spanningsniveaus zijn sensitieve gedragingen gekoppeld die een ouder of begeleider kan toepassen, zodat niet alleen inzichtelijk wordt hoe iemand zich voelt, maar hier ook gelijk op ingespeeld kan worden.

De checklist biedt ouders en begeleiders handvatten om sensitief te reageren op het spanningsniveau van hun kind of cliënt met EVMB, met als doel om stress bij mensen met EVMB te verminderen, overprikkeling te voorkomen of te reguleren, en te stimuleren bij onder-prikkeling. Om de effectiviteit van de checklist te onderzoeken worden er interacties tussen cliënten en begeleiders gefilmd in een alledaagse situatie.

Ondertussen draagt de cliënt een Slimme Sok. Dit is een sok die door middel van hele kleine sensoren de spanning van de cliënt kan meten. De video van de interactie en het gemeten spanningsniveau van de cliënt worden vervolgens naast elkaar gelegd, om daaruit te leren wat sensitieve gedragingen van de begeleider met het spanningsniveau van de cliënt doen. De verwachting is dat de checklist Aansluiten & Stimuleren een goed hulpmiddel is voor ouders en begeleider in de praktijk.  |

Meer informatie over dit onderzoek en hoe je als begeleider hieraan kunt deelnemen via coördinerend onderzoekers Daniek Nijhof en Tanja Doodeman, d.a.m.nijhof@student.vu.nl, en op www.socialerelatiesenict.nl en www.EMBenICT.nl. Het project is gesubsidieerd door ZonMW vanuit het programma Gewoon Bijzonder.