Gehandicaptenzorg in Miljoenennota

In de rijksbegroting komt de gehandicaptenzorg slechts beperkt aan bod. De uitgaven voor de zorg groeien zoals verwacht, maar het geld gaat daarbij vooral naar de ouderenzorg. Naast de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg noemt de regering het tekort aan medewerkers in de zorg één van de belangrijkste uitdagingen voor de komende jaren.

In de collectieve uitgaven gaat nu van elke euro al meer dan 25 cent naar de zorg. Een groot deel daarvan gaat naar de ouderenzorg, waarbij de investeringen in deze kabinetsperiode oplopen tot ongeveer 3 miljard euro per jaar. Dat blijkt uit de plannen voor de zorg in de Miljoenennota, die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd.

Personeelstekort
De krapte op de arbeidsmarkt vormt vooral een uitdaging, zo kwam ook naar voren tijdens de Troonrede. Vooral door de ouder wordende bevolking, terwijl er tegelijkertijd de afgelopen jaren onvoldoende personeel is opgeleid om aan de vraag naar vooral onderwijs- en zorgpersoneel te kunnen voldoen.

Arbeidsbesparende technologie inzetten is amper een oplossing, het werken in de zorg en het onderwijs moet aantrekkelijker worden. Dat wil het kabinet onder andere doen door samen met betrokken partijen de arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden van medewerkers te verbeteren en de werk- en regeldruk te verlagen.

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) vindt dat er onvoldoende aandacht is voor de arbeidsmarktproblematiek in de gehandicaptenzorg en dat de maatregelen niet goed voorzien in een oplossing op lange termijn. "Daarmee komt de kwaliteit van de  zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking in gevaar," aldus de VGN in een persbericht. De brancheorganisatie werkt met het ministerie van VWS aan een eigen agenda voor de Gehandicaptenzorg, met daarin ook aandacht voor arbeidsmarkt en opleiden.

Meer uren werken
Om dreigende tekorten te beperken zou het volgens het kabinet helpen als mensen die in deeltijd werken besluiten meer uren te werken. In Nederland is het aantal mensen dat vooral in het onderwijs en in de zorg in deeltijd werkt, in vergelijking met andere landen erg hoog. Het kabinet laat daarom onderzoeken waarom deze werknemers zo veel voor deeltijd kiezen en of er belemmeringen zijn die weggenomen kunnen worden, zodat deeltijders meer uren kunnen werken.

Verder enkele punten uit de Miljoenennota die de gehandicaptenzorg raken kort uitgelicht:

• De regering start een breed offensief om mensen met een arbeidsbeperking meer kans te geven op een volwaardige baan. Werken moet lonen, ook voor deze groep.
• Het kabinet investeert extra in voor- en vroegschools onderwijs, zodat de jongste kinderen met het risico op een achterstand meer aandacht krijgen.
• De Nederlandse Zorgautoriteit stelt per 2019 nieuwe tarieven vast voor de gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg en extramurale ouderenzorg. Voor de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg leidt dit per saldo tot hogere maximumtarieven.
• Vanaf 2020 wordt studie als uitsluitingsgrond voor toegang tot de Wajong 2015 geschrapt, waardoor ernstig meervoudig beperkte leerlingen tijdens hun studie aanspraak kunnen maken op een uitkering (naar de motie Siderius).

Kritiek
De plannen die onderwerp zijn van debat in de Tweede Kamer stuiten op kritiek van de oppositie, omdat er volgens hen ‘meer investeringen in leraren, politieagenten en werkenden in de zorg nodig zijn, in plaats van belastingverlaging voor buitenlandse aandeelhouders en multinationals’ (aldus GroenLinks, SP en PvdA in hun ‘alternatieve keuzes voor het beleid’).

De Raad van State die zich zoals gebruikelijk over de begroting buigt, vraagt zich vooral af of het beleid van het kabinet niet teveel scheidslijnen opwerpt tussen groepen kwetsbaren en zelfredzamen, als gevolg van de verandering van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving en trends als digitalisering en globalisering.

“De winnaars dreigen op alle vlakken te winnen, en de verliezers, zij die niet mee kunnen komen en niet de bagage hebben om zelfredzamer en ondernemender te zijn, op alle vlakken verliezen daarbij,” aldus de Raad van State. Het gaat volgens de Raad om het samenspel van overheid, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties om succesvol de grote vraagstukken van deze tijd in gezamenlijkheid aan te pakken.  |

Lees alle Prinsjesdagstukken op de website van de Rijksoverheid.