‘Grootteverschil in breinvolume mogelijk verklaring voor adhd en autisme’

De Leidse hersenwetenschapper Lara Wierenga heeft ontdekt dat de grootte van de hersenen bij mannen onderling sterk kan verschillen dan bij vrouwen. Het zou een verklaring kunnen zijn voor het feit dat stoornissen als adhd en autisme vaker voorkomen bij mannen. Het onderzoek is gepubliceerd in het internationale vaktijdschrijft Cerebal Cortex.

Voor haar studie onderzocht Wierenga, die verbonden is aan de Universiteit Leiden, 643 jongens en 591 meisjes (allen tussen de 3 en 21 jaar) in een grote Mri-database van de Universiteit van California in San Diego. Ze focuste op het verschil in breinvolume tussen mannen en vrouwen. Hieruit kwam duidelijk naar voren dat er meer jongens dan meisjes zijn met uitzonderlijk grote of juist kleine hersenstructuren.

De wetenschapper trekt hieruit de voorzichtige conclusie dat het een mogelijke verklaring is waarom bepaalde ontwikkelingsstoornissen vaker bij jongens voorkomen dan bij meisjes. Dit is het geval bij bijvoorbeeld autisme en adhd.

Wierenga wilde weten of dit verschil in breinvolume in de loop der jaren ontstaat. Dit blijkt niet het geval. Als er grote verschillen te zien zijn, is dit al op jonge leeftijd (vanaf 3 jaar) zichtbaar en dit blijft stabiel. Ze vermoedt daarom dat het een genetische kwestie is.

X-chromosoom
De onderzoeker zocht een verklaring voor de verschillen in de grootte van de hersenen en vermoedt dat het te maken heeft met het X-chromosoom, waar mannen er maar eentje van hebben, en vrouwen twee.

“Als dit X-chromosoom een gen bevat dat gerelateerd is aan een kleinere hersenstructuur zie je dit dus voor alle breinstructuren bij mannen. De twee X-chromosomen bij vrouwen zorgen juist voor een tendens naar het gemiddelde. Want doordat er in de ene hersencel een ander X-chromosoom actief is dan in een andere hersencel, worden de uitersten tegen elkaar weggeschreven”, zegt Wierenga.

Onderlinge verschillen
De wetenschapper geeft aan dat zij heeft gekeken naar de verschillen tussen mannen onderling en tussen vrouwen onderling, en die uitkomsten met elkaar vergeleek. In veel andere onderzoeken wordt juist gekeken naar de gemiddelde verschillen tussen alle mannen en alle vrouwen. Het nadeel daarvan is volgens Wierenga dat met name in kleine studies je daarmee het risico loopt ‘dat er gemiddelde verschillen tussen mannen en vrouwen gevonden worden die er niet zouden zijn als je grote groepen neemt.’  |

Het complete onderzoek staat in het vaktijdschrift Cerebral Cortex.