Handreiking ‘Beslisvaardigheid en wilsbekwaamheid in de langdurige zorg’ verschenen

Cliënten hebben het recht zelf hun leven in te richten en beslissingen te nemen die daarmee samenhangen. Maar nog vaak zijn het zorgverleners of verwanten die daar een nadrukkelijke stem in hebben of direct de vraag opwerpen of iemand wel wilsbekwaam is. De handreiking Beslisvaardigheid en wilsbekwaamheid wil een nieuwe beweging in gang zetten waarin wordt ingezet op ondersteunde in plaats van vervangende besluitvorming.

De introductie van deze handreiking heeft onder meer te maken nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ethiek en mensenrechten: het VN-verdrag Handicap. Uitgangspunt is dat een goede zorgverlener een cliënt zodanig ondersteunt, dat deze zoveel mogelijk zijn eigen beslissingen kan nemen. Hiervoor dient de zorgverlener zoveel mogelijk aan te sluiten bij de leefwereld van de cliënt, op begrips- en taalniveau. Daar kan het maken van een inschatting van het begrips- en beslisvermogen van de cliënt soms bij nodig zijn. Maar een formele beoordeling van de wilsbekwaamheid wordt zoveel mogelijk vermeden.

Definitie
Omdat de begrippen beslisvaardigheid en wilsbekwaamheid wel samenhang vertonen, maar in feite twee verschillende betekenissen hebben, is een juiste definitie van beide begrippen wel handig.

• Beslisvaardigheid is de mate waarin iemand in staat is – met of zonder ondersteuning – zelfstandig te beslissen en de gevolgen van de beslissing te overzien.
• Wilsbekwaamheid is een normatief oordeel over de kwaliteit van iemands beslisvaardigheid ter zake van een specifieke kwestie. Dit oordeel kan twee kanten op vallen: wilsbekwaam of wilsonbekwaam.

Stappenplan
In het geval een zorgverlener iemands wilsbekwaamheid moet beoordelen, ervaart hij dat vaak als een grote verantwoordelijkheid. De uitkomst kan immers grote gevolgen hebben voor de cliënt. De handreiking geeft daarom een duidelijk stappenplan om dit lastige traject goed te volgen en vast te leggen. Er is een beslisboom in opgenomen die men kan langslopen om te kijken of er een wilsbekwaamheidsonderzoek gestart moet worden. Maar de handreiking zet vooral in op het ondersteunen van de cliënt bij het zelf maken van beslissingen.  |

De SKILZ-handreiking Beslisvaardigheid en wilsbekwaamheid in de langdurige zorg is te vinden op www.richtlijnenlangdurigezorg.nl. Daar is ook aanvullende informatie te vinden.