Hoe maak je tablet en internet toegankelijk voor mensen met beperkingen?

Heel wat mensen met een verstandelijke beperking redden zich uitstekend met elektronische hulpmiddelen als een computer, een laptop of een tablet. Maar voor een grote groep is het bedienen van die apparaten een fors probleem. En dan willen ze niet. Zonde, want ze zouden zich ermee kunnen vermaken, en vervolgens ervan kunnen leren, of er hulp van krijgen. Er wordt op veel plekken hard gewerkt om meer mensen met beperkingen toegang tot apparaten en internet te geven.

Een grote groep onderzoekers, technologie-professionals en hulpverleners met belangstelling voor het onderwerp zijn al een paar jaar aan het onderzoeken hoe elektronische apparaten geschikter kunnen worden gemaakt voor mensen met uiteenlopende beperkingen. Dinsdag 9 september hielden ze er een geanimeerd symposium over, en werd een rapport gepresenteerd over de uitkomsten van het onderzoek. De wetenschappers hebben uitgezocht en in de praktijk uitgeprobeerd welke cognitieve en psychische onvermogens mensen verhinderen om de computer te gebruiken. Vervolgens met welke oplossing die onvermogens zijn te compenseren. Iemand heeft bijvoorbeeld moeite met onthouden, taal, redeneren, meer dan drie stappen begrijpen, met kleuren, aandacht, concentratie, zoeken: hoe kan je het bedieningsproces zo vereenvoudigen of aanpassen dat ze toch hun weg kunnen vinden in hun eigen beelden en geluiden of op internet zoeken naar wat hen boeit.

Uitzending gemist
Overigens is de Nederlandse omroep een van de initiatiefnemers van het onderzoek, met als doel het geluiden- en beeldenarchief (uitzending gemist) ook toegankelijk te maken voor mensen met beperkingen. Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksinstituut Tno, samen met zorgorganisatie Siza. Een van de uitkomsten: in de praktijkonderzoeken bleken verrassend veel mensen wel met een tablet te kunnen werken/spelen terwijl het met een computer of laptop niet lukt.

Cliëntenportaal
Tijdens het symposium in Soesterberg presenteerden meer onderzoekers hun bevindingen, en werden ervaringen en kennis uitgewisseld. Zo werd een onderzoek gepresenteerd naar hoe je een mediatheek (een persoonlijke voorraad beelden en geluiden) voor mensen met een ernstige beperking het beste kunt inrichten en vormgeven, en vertelde een medewerker van 's Heerenloo over het binnenkort te lanceren cliëntenportaal voor alle zorgvragers van de organisatie (Jip, jouw internetportaal). Iedere cliënt krijgt dan zijn eigen toegang. Een werkgroep van 's Heerenloo heeft door het hele land bijeenkomsten gehouden met cliënten om uit te zoeken welke beperkingen een rol spelen bij het niet kunnen computeren. Vervolgens zijn er vijf cliëntprofielen opgesteld, met per profiel een opsomming van de beperkingen, de mogelijke behoeftes en oplossingen.

Geen verbinding
Actie, kennis, en ideeën genoeg, de ontwikkelingen gaan snel. Minder snel gaat de aanleg van internetverbindingen. Er zijn nog steeds grote instellingen die het zonder internet moeten doen, omdat ze te ver van de gemeentelijke kabels afliggen en aansluiting een kostbare zaak is. Gevolg is dat cliënten niet kunnen uitproberen of 'internetten' iets voor hen is. Een van de doelen van het Tno-onderzoek is kennis ontwikkelen voor de technologie-industrie, een nevendoel is mensen met een matige of lichte verstandelijke beperking gereedschap geven om zelfstandiger te kunnen leven. Zo krijgen ze, net als iedereen, toegang tot alle beschikbare diensten en producten. De overheid ziet bij de ontwikkeling van de participatiemaatschappij een grote rol weg gelegd voor de technologie.

Onderzoeksverslag 'Ontwerpen van gebruikersinterfaces voor cognitieve diversiteit: toegang tot audiovisuele content voor gebruikers met een verstandelijke beperking.' Informatie Werkgroep inclusive design Tno, Kim.Kranenborg@tno.nl, of www.tno.nl