Hoe ziet de gehandicaptenzorg eruit in 2020?

Als de plannen in het regeerakkoord allemaal worden doorgevoerd zullen mensen met verstandelijke beperkingen en hun familie in de toekomst meer zelf moeten regelen. Ook gemeenten moeten aan de slag: zij krijgen te maken met ruim 33.000 mensen met een verstandelijke beperking die dagelijks begeleiding, dagbesteding en vervoer willen hebben.

In het Hands on scenario voor 2020 berekent onderzoeksorganisatie Tno wat de gevolgen kunnen zijn van de aangekondigde kabinetsmaatregelen. In 2020 kunnen – als de plannen van het kabinet Rutte doorgaan - ruim 33.000 mensen met verstandelijke beperkingen een beroep doen op dagbesteding, vervoer of begeleiding via de gemeente. 76.000 mensen met verstandelijke beperkingen zullen niet meer wonen op kosten van de Awbz, maar huren hun eigen woonruimte bij de zorgaanbieder of elders. 13.000 Zwakbegaafden mogen geen beroep meer doen op langdurige zorg via de Awbz. Gemeenten krijgen in 2020 ook de zorg voor 5.400 jongeren met licht verstandelijke beperkingen die behandeld moeten worden en niet meer thuis kunnen wonen. Zorginstellingen zullen elk met (een deel van de) 420 gemeenten in Nederland moeten onderhandelen over het leveren van begeleiding en dagbesteding.

Als de plannen niet doorgaan
Tno heeft ook berekend wat er gebeurt als de beleidswijzigingen niet doorgaan. Het aantal mensen met verstandelijke beperkingen blijft waarschijnlijk gelijk. De effecten van de huidige ontwikkelingen (oudere moeders, meer erfelijkheidsvoorlichting en vroegdiagnostiek, meer allochtonen en een hogere levensverwachting) lijken elkaar op te heffen. In het Continue scenario is Tno uitgegaan van de huidige vraag en de bevolkingsprognoses voor 2020. In dat scenario daalt de vraag om zorg iets en komt uit op ruim 135.000 mensen, van wie 76.000 vragen naar wonen of verblijf in de Awbz.

Huisvesting
Mensen met verstandelijke beperkingen hebben een groter risico dan anderen op bijkomende aandoeningen met het stijgen van de leeftijd. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor gemeenten in het Hands on scenario. De bijkomende beperkingen stellen ook (extra) eisen aan de huisvesting van mensen met verstandelijke beperkingen. Aanbieders in de gehandicaptenzorg zoeken hiertoe aansluiting bij verzorgingshuizen om hun ouder geworden cliënten betere verzorging te kunnen bieden. In 2020 zal de behoefte hieraan groter zijn, vanwege het grotere aantal oudere mensen met verstandelijke beperkingen. Ook zullen aanbieders rekening moeten houden met de wens van de oudere cliënt om geen of andere vormen van dagbesteding te volgen.

Het aanbod in de verstandelijk gehandicaptenzorg heeft de afgelopen twintig jaar veel veranderingen ondergaan. Het aantal verblijfsplaatsen in de gehandicaptenzorg is met 55% gegroeid vergeleken met 1991. De verblijfsplaatsen zijn, mede door het stimulerende overheidsbeleid vooral te vinden op kleinschalige locaties in de wijk. Verblijfsplaatsen op de hoofdlocaties, zijn eveneens getransformeerd naar kleinschalige vormgeving.

Het Tno-rapport is te downloaden op de site van Zorg en bouw.