Hulp bij verlies aan mensen met een verstandelijke beperking

Mensen met een verstandelijke beperking verliezen vaak iets: familieleden, huisgenoten en begeleiders. Ze moeten hun vertrouwde omgeving opgeven, ze raken vertrouwde activiteiten, hun toekomstperspectief, huisdieren, vaardigheden, spulletjes en vertrouwen kwijt. Soms gaat het om de dood, veel vaker verdwijnen bekende mensen en zaken uit hun leven zonder dat ze begrijpen waarom en waarheen. Met gevolgen als somberheid, depressie, terugtrekken, of moeilijk verstaanbaar gedrag. Er is een boek verschenen waarmee familie en begeleiders cliënten beter kunnen helpen met het verwerken van verlies.

In Kwijt! Verlies bij mensen met een verstandelijke handicap, wordt de normale en afwijkende emotionele ontwikkeling geschetst. Vervolgens gaat het over veilige en onveilige hechting, en wat dat betekent voor iemands vermogen om afscheid te kunnen nemen, te rouwen, betekenis te geven en contact te maken. Deze begrippen worden vervolgens verder uitgewerkt. Je begrijpt daardoor beter wat iemand met een verstandelijke beperking kan doormaken als hij iets belangrijks uit zijn leven moet missen, en hoe je hem kunt helpen om verder te leven met dat verlies. Aan de hand van een aantal voorbeelden uit de praktijk wordt vervolgens geïllustreerd hoe je dat kunt aanpakken.

Tips
Het boek sluit af met een aantal praktische suggesties:

• Zorg na een ingrijpende gebeurtenis dat de vaste structuur in het dagelijks leven behouden blijft.
• Houd dezelfde regels en grenzen aan die altijd gelden, zodat de rouwende persoon weet wat hij kan verwachten.
• Maak alleen uitzonderingen als dat de persoon echt helpt.
• Toon medeleven, nabijheid, en wees beschikbaar. Verwar het niet met medelijden, want dat leidt misschien tot nodeloos betuttelen. Blijf uitgaan van de veerkracht van de persoon.
• Betrek de persoon bij de verdrietige situatie, maak gebruik van rituelen en symbolen.
• Communiceer duidelijk en passend bij het sociaal emotionele ontwikkelingsniveau van de persoon. Benoem gevoelens, vertel de persoon, passend bij wat hij begrijpt en wat hij aankan, concreet wat er aan de hand is.
• Zorg dat alle mensen die bij de persoon betrokken zijn, hun manier van ondersteunen op elkaar afstemmen.

Kwijt! Verlies bij mensen met een verstandelijke handicap, is geschreven door Hanneke van Bommel, Marian Maaskant, Rianne Meeusen en Werner van de Wouw. Met tekeningen van Karin Arons en gedichten van Ellen van Hierden en Toon Tellegen. Een uitgave van Severinus en Pergamijn. Te bestellen via bestel@pergamijn.org, prijs € 15.