Is pindakaas gezond?

Eten is bijna altijd een issue in de zorg. Thuis met de kinderen trouwens ook. Ze eten te veel of ze eten niet. Drama's zijn het aan tafel. Vroeger, ja ik loop al wat langer mee, liepen we met een kar door de paviljoens. Het enige aanbod was pap, Brinta. Dat stond bekend als een degelijk en voedzaam ontbijt.

Helaas had degene die van mij de pap aangeleverd kreeg, dikke pech. Ik kon het namelijk niet. De pap was of te dun, of je kreeg een bak cement in je mik. Gelukkig zijn de tijden veranderd en ontbijten we gewoon aan tafel. Maar nu stuiten we op de normen en waarden van vandaag.

Zo zat ik onlangs in een woning mee te ontbijten. Het jongetje in kwestie kon kiezen tussen worst en kaas. Hij wilde helemaal niet kiezen. Hij wilde pindakaas. Dat viel echter onder de categorie zoet, dus dat mocht niet van zijn begeleidster. Een tweede begeleidster, die niet aan tafel zat maar rondliep, ging de discussie aan. Zij vond dat pindakaas wél gezond was. Zo ontstond daar aan die ontbijttafel een oeverloos gesprek, waar niemand echt uitkwam. De voedingswaarde van het broodbeleg werd daarom een agendapunt voor het teamoverleg.

Zinloos geweld
Met verbazing heb ik zitten kijken naar dit zinloze geweld over pindakaas. Bas zat ondertussen gelaten te wachten tot hij zijn boterham met - helaas - worst kreeg voorgeschoteld. Als je het zo leest klinkt het grappig, maar we zouden teams de kost moeten geven die dit soort zaken in hun overleg bespreken. Waar gaat het eigenlijk over? Volgens mij is het simpel. Houd het leuk en gezellig aan die tafel. Laat cliënten en kinderen meehelpen, laat ze allerlei etenswaren uitproberen, eet zelf mee, proef van elkaars bordje en creëer een sfeer van samen doen en beleven. Dat is toch het hoogste goed?

Tegen heug en meug
In de woning van Bas hebben we wat video-opnames gemaakt. Hij zit aan tafel en werkt tegen heug en meug de boterham met hartig naar binnen. Hij huilt en jammert bij elke hap. Tegen het einde van het ontbijt slaat hij zichzelf op zijn hoofd en prikt hij met zijn vingers in zijn ogen.

Samen eten
We hebben de 'gezonde' boterhammen en beleg van tafel gehaald, en er andere spullen voor in de plaats gezet. Beschuit, jam, crackers, fruit, noem maar op. De begeleidsters gingen bij Bas aan tafel zitten, en kregen ook een bord. Bas zag het eerst met betraande ogen aan, maar begon vervolgens te stralen en kon niet meer stil zitten. Hij koos beschuit met jam. Heerlijk! Zijn begeleidster nam een boterham met kaas. En wat gebeurde er? Ging hij huilen of zichzelf slaan? Nee, niets van dat alles. Met grote ogen keek hij hoe zijn begeleidster smakelijk van haar boterham met kaas hapte, en hij wilde proeven. Boterhammen smaken veel beter als je ze samen opeet.

Nu eens nam hij een hap van zijn beschuit met jam, en dan van haar boterham met kaas. En de begeleidster deed hetzelfde.

Contact
De begeleidster en Bas hadden contact. Ze maakten samen plezier. Daar gaat het toch om in het leven? Kan het puntje 'wat is gezond broodbeleg' meteen worden geschrapt van de agenda en hebben de teamleden het in hun overleg over wezenlijke dingen. Want wie wil er nu echt weten hoeveel calorieën er in hagelslag zitten en wat de structuur van kaas met ons lichaam doet? Het team van Bas richt de blik tegenwoordig op andere zaken. Bas eet gevarieerd en met plezier zijn maaltijden op, samen met zijn begeleidsters.

Margreet Pereboom. Illustratie Josje van Koppen
Column van de gedragsdeskundige is te lezen in klik van december 2011.