Licht in de duisternis

Nu het winter is doet Els veel langer over de wandeling van dagbesteding naar huis. In de schemering moet ze goed opletten waar ze loopt. Thuis hebben de begeleiders het gezellig gemaakt: er branden kaarsjes en de lampen zijn gedimd. Knus is het wel, maar de maaltijd valt voor Els niet mee nu ze haar bord zo moeilijk kan vinden, laat staan wat erop ligt. - Column De Dokter, Monique Doeswijk-van der Wolf in Klik 9

Na het eten laat Els zich in haar vertrouwde stoel zakken om tv te kijken. Helaas staat haar stoel iets te ver van de beeldbuis. Ze dommelt dan ook steeds weg. Gewoonlijk loopt ze zelf naar het koffieapparaat als ze trek heeft in koffie, nu wacht ze totdat iemand haar een kopje aanbiedt. Opstaan en naar de keuken gaan is haar gewoon te veel.

Verminderde visus
Het is duidelijk dat Els na haar werk nog lang niet klaar is met haar inspanningen. Ze moet continu ploeteren om normale bezigheden goed uit te voeren. Het probleem zit 'm in haar ogen: Els heeft een verminderde visus en ze is geen uitzondering. In Nederland hebben 350.000 mensen daar last van, van wie flink wat met een verstandelijke beperking.

Van onze cliënten heeft 60 tot 75 % problemen met hun visus. 'Nou, dat is best veel,' denk je misschien. 'Bij onze cliënten valt dat gelukkig wel mee.' Daarmee stuiten we meteen op een ander probleem: van veel cliënten wéten we niet dat ze slecht zien. Zelf hebben ze het er vermoedelijk niet over. Het komt tragisch genoeg ook voor dat iemands kijkvermogen ooit is onderzocht, en dat de uitslag van de test vervolgens in een la is gelegd. Na een aantal personeelswisselingen weet niemand meer dat het onderzoek ooit is gedaan.

Afhankelijk
Een cliënt die niet goed kan zien wordt vaak minder zelfstandig. Zo bleef Els maar in haar stoel zitten wachten op koffie.

Net als iedereen zullen ook mensen met een verstandelijke beperking andere oplossingen zoeken als iets op de gewone manier niet lukt. Zo voelt Els met haar hand waar haar eten ligt. Dat noemen we een compensatiemechanisme. Of iemand zo'n mechanisme kan inzetten hangt af van zijn denkniveau. Lukt het niet, dan komt er iets anders voor in de plaats. De persoon wordt passief of juist onrustig door de frustratie.

Helpen
Hoe kunnen we Els helpen? Het zou fijn zijn als iemand op donkere avonden met haar mee naar huis wandelt. En ja, hoe gezellig die schemerverlichting er ook uitziet, voor Els en vermoedelijk meer huisgenoten, is het aanzienlijk prettiger als de lampen voluit branden. Dan kost het haar minder moeite om naar de eettafel te lopen, haar bord te zien staan en haar eten te vinden.

Els zal energie overhouden om zelf koffie te halen, en misschien zelfs koffie voor jou mee te brengen. Enne...denk je er ook aan om haar stoel wat dichter bij de tv te schuiven? 

Column De Dokter, Monique Doeswijk-van der Wolf in Klik 9