Meer echte kwaliteit in de verstandelijke gehandicaptenzorg

De werkdruk voor begeleiders in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is hoog en over het algemeen zijn zorgmedewerkers daar helemaal niet vies van. Maar wat vooral opbreekt is de verantwoording die ze over hun werk moeten afleggen op papier, schrijft Lot de Swart. Helemaal als de Zorg Op Papier (ZOP) prima op orde is, maar de Zorg In de Praktijk (ZIP) daaronder lijdt.

Zorgmedewerkers hebben dit vak gekozen met hun hart. De voldoening is vaak zo groot bij het werken met deze mooie mensen dat hard werken daar simpelweg bij hoort en niet als werkdruk ervaren wordt. De werkdruk wordt belastend, omdat het harde werken tegenwoordig vooral wordt veroorzaakt door de toegenomen administratieve handelingen. Werkzaamheden om te veràntwoorden dat je goed werk verricht.

Eisen
Organisaties moeten voldoen aan kwaliteitskaders en op basis daarvan worden subsidies en indicaties verstrekt. Dit gaat gepaard met eisen aan medewerkers ten aanzien van verslaglegging en verantwoording richting zorgkantoren, inspecties en subsidieverstrekkers. Eisen die begeleiders in een mentale spagaat duwen.

De Zorg Op Papier (ZOP) is weliswaar prima op orde, maar de Zorg In de Praktijk (ZIP) lijdt hieronder. Ik noem dit even het ZIP-ZOP dilemma.

De wens en missie van begeleiders is nog altijd een verschil willen maken, er zijn voor je medemens, met een voldaan gevoel huiswaarts keren na een dag werken met je dierbare cliënten, kortom: goede ZIP leveren.

Instanties eisen echter dat zij computer- en administratief werk doen, verantwoordingen schrijven over de zorg. De ZOP moet op orde zijn om wille van alle ‘kwaliteitseisen’ waaraan de organisatie moet voldoen om de gelden te (blijven) ontvangen die nodig zijn om de organisatie financieel gezond te houden.

Energievreter
De Zorg Op Papier kan dan wel op orde zijn, maar de Zorg In de Praktijk kan onvoldoende worden geleverd. En dit is nu precies wat begeleiders opbreekt. Met de beste wil van de wereld kunnen ze simpelweg hun werk niet goed doen en kunnen ze niet meer moe maar voldaan naar huis. Niet het harde werken, maar de ZOP is de echte energievreter voor begeleiders.

Wat is jouw ervaring, gaat de papieren werkdruk ten koste van de kwaliteit? Of heb je hiervoor een goede oplossing gevonden? Geef je reactie hieronder of mail naar redactie@klik.org.

Een voorbeeld uit de praktijk: in een van de groepen waar ik voor werk hebben begeleiders sinds kort op de zaterdagavond van 18:00-21:00 uur de ‘ZIP-avond’ (Zorg In de Praktijk) geïntroduceerd. Een avond waar de computer uit gaat, de registratiemappen dicht gaan, de was in de wasmand blijft en de telefoon alleen wordt beantwoord voor familie van de cliënten. Een avond waar medewerkers uitgebreid de tijd nemen om met de cliënten door een fotoboek te bladeren, samen een spelletje te doen, even een liedje te zingen in de bedbox, of gewoon samen niks te doen.

Gek eigenlijk he, dat je voor zo iets basaals een afspraak met elkaar hebt moeten maken?

Extra taken die afleiden van contact
Begeleiders worden dagelijks van hun werk afgeleid door alle administratieve en logistieke extra taken. De binnenkomende mail en post, verslaglegging, het herschrijven van ondersteuningsplannen, ruilen van diensten, maken van roosters, bestellen van boodschappen. Allemaal ZOP-taken (Zorg Op Papier), allemaal extra taken die je van het contact, het echte contact met je cliënten afhouden. En, dat ken je vast wel, als je er wel even voor kiest om bij je cliënt te gaan zitten, dan spookt dat ZOP-lijstje door je hoofd heen en ben je er alsnog niet echt voor je cliënt.

Echte aandacht
Als professional in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking wordt van je verwacht dat je je ZOP-taken op orde hebt. Heb je dit niet, dan kun je daarop worden aangesproken. Maar curieus genoeg worden medewerkers niet aangesproken wanneer ze te weinig aandacht geven aan de cliënt, wanneer ze te weinig investeren in quality-time, een momentje van aandacht.

Kortom, wanneer er te weinig wordt geZIPt, dan word je daar niet zo zeer op aangesproken. De uitvoering van de ZOP-taken wordt in de beoordeling van je kwaliteiten als professional meer meegewogen dan je kwaliteiten als belangrijke ander voor de cliënten, je talenten ten aanzien van de ZIP.

Professionaliteit is kiezen voor de cliënt
Maar wat is nu echte professionaliteit? Al je taken aan het eind van je dienst af hebben gewerkt; of kiezen, heel bewust en hardop kiezen voor mens-tot-mens contact en daarmee heel bewust ook kiezen voor het even niet conformeren aan al die administratieve taken vanuit de zogenaamde kwaliteitseisen? Echte professionaliteit is af en toe burgerlijk ongehoorzaam zijn, omwille van het allerbelangrijkste van ons werk; de kern, de cliënt. En voor hen een verschil mogen maken, met een hoofd zonder lijstjes.

‘Voer met elkaar het ZIP-ZOP-Gesprek’

Voer eens met elkaar op de groep het gesprek hierover en kijk eens waar jullie burgerlijk ongehoorzaam kunnen zijn. Spreek met elkaar af waar je taken heel bewust even laat voor wat ze zijn. Zonder schuldgevoelens over een volle wasmand, zonder verwijten naar elkaar over de ongeopende mail.

En leidinggevenden, teamleiders, managers, beoordelaars: maak de zachte, niet meetbare kwaliteiten van begeleiders belangrijker dan ze nu zijn, want jullie zien ze heus wel! En knijp af en toe een oogje dicht om wille van de ZIP, om wille van wat echt telt, lekker burgerlijk ongehoorzaam.

Kortom: Laat medewerkers gewoon hun werk doen, laat ze een verschil maken. Laat ze hun tijd besteden aan waar hun tijd ooit voor bedoeld is: de liefde in de zorg.

Meer liefde in de zorg
Meer momenten van jij en ik
Meer liefde als ik je wek
Even week bij het zien van je slaperige blik

Meer liefde in de zorg
Meer aandacht voor elkaar als persoon
Meer liefde, door jouw hand op mijn knie
Niets bijzonders, juist heel gewoon

Meer liefde in de zorg
Samen niks doen, samen stil
Meer liefde, schouder aan schouder
Ook jij maakt voor mij het verschil

Meer liefde in de zorg
Meer echt contact, van mens tot mens
Meer liefde, door je te willen kennen
Oprechte aandacht, dat is mijn wens  |

Wat is jouw ervaring, gaat de papieren werkdruk ten koste van de kwaliteit? Of heb je hiervoor een goede oplossing gevonden? Geef je reactie hieronder of mail naar redactie@klik.org.