Meer registraties van gedwongen en onvrijwillige zorg

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ontving de afgelopen drie jaar meer registraties over gedwongen en onvrijwillige zorg. Denk aan gedwongen opnames, het toedienen van medicijnen onder dwang en vrijheidsbeperkende maatregelen. Deze registraties kwamen ook van zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg.

Volgens de inspectie kunnen er meerdere verklaringen zijn voor de toename. Zo wordt er steeds beter geregistreerd, zijn er meer cliënten met complexe problemen en krijgen cliënten door het personeelstekort in de zorg te maken met wisselende medewerkers die ze niet goed kennen. Dit laatste kan leiden tot het sneller inzetten van gedwongen zorg.

Meer cliënten
Zoomen we in op de situatie in de gehandicaptenzorg, dan ziet de IGJ een stijging van 7 procent van het aantal cliënten dat onvrijwillige zorg krijgt. In 2021 ging het om 4456 geregistreerde cliënten, in 2023 was dit aantal gestegen naar 4786. De stijging heeft mogelijk te maken met het feit dat ook het aantal cliënten met een geldige indicatie voor gehandicaptenzorg met 4 procent is gestegen.

Bewuster voorkomen van gedwongen zorg
Uit gesprekken die de inspectie voerde met professionals uit de gehandicaptenzorg blijkt dat zij een grotere stijging in cliënten met onvrijwillige zorg hadden verwacht. Ze denken dat niet alle gevallen worden geregistreerd, bijvoorbeeld door tijdgebrek, inzet van uitzendkrachten/zzp’ers of omdat er niet voldoende deskundigheid is. Ze hadden een grotere stijging voorzien, omdat er in de gehandicaptenzorg juist steeds bewuster wordt omgegaan met het voorkomen van gedwongen zorg.

Fysieke fixatie grootste stijging
Onvrijwillige zorg wordt in drie vormen geregistreerd: structureel gepland, structureel ongepland of onvoorzien. In de gehandicaptenzorg blijkt registratie in de structureel ongeplande vorm het meest voor te komen; dan is de toepassing opgenomen in het zorgplan, maar wordt zij alleen toegepast als dat nodig is. In die registraties was ook de grootste stijging te zien en in veel gevallen gaat het dan om fysieke fixatie.  |

Op de website van de inspectie vind je een uitgebreide toelichting op de gedwongen zorg in de gehandicaptenzorg, ook over wat zij hebben gehoord in gesprekken met zorgprofessionals.