Meeste lvg-ers krijgen niet de juiste zorg

De overheid legt bij zijn beleid voor licht verstandelijk gehandicapten met zware gedragsproblemen de nadruk op 'licht', terwijl hulpverleners en organisaties vooral het zware van de gedragsproblemen zien. Het kabinet is van plan Awbz-zorg alleen nog aan mensen met een Iq-grens van onder de 70 te geven.

De anderen moeten maar bij hun gemeente aankloppen. De stemming tijdens de studiedag 'Lvg-ers met gedragsproblemen' was bedrukt. Organisaties in de gehandicaptenzorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, pleegzorg en justitie vrezen dat straks tienduizenden mensen buiten de boot vallen, met veel individuele en maatschappelijke schade als gevolg. Maroesjka van Nieuwenhuijzen lector gehandicaptenzorg en jeugdzorg: "Jongeren en jong volwassenen met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblemen hebben cognitieve beperkingen, sociale aanpassingsproblemen, hun probleemoplossend vermogen schiet tekort, en ze lopen een groot risico op gedrags- en psychische problemen. Krijgen deze mensen de juiste zorg? Niet of nauwelijks."

Overlap
"Behandeling en begeleiding wordt in veel sectoren geboden, er is veel overlap. De indicaties worden gesteld door verschillende instanties, er wordt nog altijd te weinig samengewerkt tussen de verschillende sectoren, de financiering gebeurt op verschillende manieren. Veel begeleiders hebben onvoldoende vaardigheden en deskundigheid. De verstandelijke handicap wordt niet herkend. Veel behandelmethodes zijn ontwikkeld voor normaal begaafde jongeren, en die werken niet bij jongeren die moeite hebben met taal en communicatie."

Atittude
Robbert Didden, hoogleraar orthopedagogiek en hoofd behandeling bij Trajectum: "Kennis over de persoon en zijn problemen, in combinatie met methodische kennis is onvoldoende. In de eerste plaats is een goede attitude nodig. Je moet iets willen betekenen voor deze moeilijke mensen. De inspectie zegt over de aan de muur gebonden Brandon: 'Alles gaat zorgvuldig en is volgens de regels gedaan.' Als begeleider moet je zo'n situatie niet willen accepteren. Het vraagt geweldig veel professionaliteit. Op een tv-documentaire zagen we dat elke begeleider bij de wisseling van de wacht zijn collega aan Alex voorstelde. Steeds opnieuw: dit is nu jouw begeleider. Fantastsisch. Werken met mensen als Brandon en Alex is topsport. Je moet ervoor zorgen dat het probleemgedrag geen functie meer heeft. Alex zet agressie in om de situatie te controleren. Zijn begeleiders laten hem zien: jouw agressie heeft geen enkel gevolg, we gaan door met wat we aan het doen waren. Dat klinkt eenvoudig, maar je hebt er ontzettend veel kennis, technieken en coaching voor nodig."

Signaleringsplan
"Bij heel veel extreem gedragsproblematische licht verstandelijk gehandicapten ontbreken een zorgplan en een signaleringsplan. Dat moeten we niet accepteren. Naar schatting wonen in Nederland 55.000 mensen met een lichte verstandelijke beperking, en enkele honderduizenden zwakbegaafden met bijkomende problemen. We hebben het over mensen met een Iq van 50 tot 85, maar daar gaat het niet om. Veel mensen met een laag Iq functioneren goed. De mensen die zich niet kunnen aanpassen aan de eisen die de omgeving aan hen stelt, komen in de problemen."

Iq zegt niks
"Je Iq voorspelt niet of je je kunt aanpassen aan je omgeving, evenmin of je behoefte hebt aan ondersteuning. De meeste mensen met een laag Iq hebben geen gedragsproblemen. Intelligentie heeft ook geen invloed op de effectiviteit van de behandeling. Elke licht verstandelijk gehandicapte heeft vele kenmerken. We weten niet welke kenmerken bepalend zijn voor gedragsproblemen, en de behandelbaarheid daarvan. Het lijkt erop dat het vermogen om dingen die je geleerd hebt te generaliseren, dus ook toe te passen onder andere omstandigheden, aardig voorspelt of de behandeling slaagt. Zorg ervoor dat je cliënt alles wat je hem leert ook thuis en op zijn werk toepast. Als dagelijkse begeleiders deelnemen aan de therapiesessies, wordt de therapie effectiever."

Willen, kunnen en aankunnen
Vaak zien we een groot verschil tussen de intelligentie en het verbale vermogen. De Intelligentie zit op 90, het verbale vermogen op 60. Dat grote vreschil kan tot probleemgedrag leiden. Licht verstandelijk gehandicapten vertonen 3 tot 4 keer zoveel gedragsproblemen als niet gehandicapte leeftijdgenoten.Waarom de één wel, en de ander niet? De beste voorspeller of het daar inderdaad van komt zijn gezinsproblemen. Een licht verstandelijk gehandicapt kind dat opgroeit in een zwak gezin, met psychisch zieke ouders, loopt een groot risico op ernstig probleemgedrag op latere leeftijd. Dan zijn er de genetische afwijkingen die samenhangen met de verstandelijke beperkingen en die invloed hebben op het gedrag, zoals epilepsie, niet aangeboren hersenletsel, neurologische schade in de hersenen Specifiek voor licht verstandelijk gehandicapten is dat zij niet in staat zijn de gevolgen van hun gedrag te overzien, dat ze problemen hebben met te taal, dat ze zonder voldoende toezicht de weg kwijtraken. Er zijn grote verschillen tussen wat ze willen, kunnen en aankunnen."