Meningsverschil met wettelijk vertegenwoordiger cliënt

Wat doe je als de wettelijk vertegenwoordiger de belangen van de cliënt niet goed behartigt? Die vraag beantwoordt Monica de Visser, juridisch adviseur in de verstandelijk gehandicaptenzorg, in haar vierde column in de reeks ‘Beslissingen nemen voor een ander’.

In mijn vorige column over ‘Beslissingen voor een ander’ gaf ik uitleg over de rechten en plichten van de verschillende vertegenwoordigers van mensen met een verstandelijke beperking. In deze column vertel ik wat een zorgprofessional kan doen wanneer naar zijn mening de vertegenwoordiger de belangen van de cliënt niet goed behartigt. Welke stappen kun je dan nemen?

Vertegenwoordigers en zorgprofessionals werken meestal goed samen aan een fijn leven voor de cliënt. Ze hebben ditzelfde belang en begrijpen elkaars positie.

In gesprek
Maar wat als er over het belang van de cliënt met de vertegenwoordiger een meningsverschil dreigt te ontstaan? Dan ga je als werker in de zorg in eerste instantie in gesprek met de vertegenwoordiger. Hierbij kan je een beroep doen op een onafhankelijke gespreksleider of een bemiddelaar.

Als zorgprofessional leg je daarbij het doel van het gesprek uit en waarom je vindt dat de vertegenwoordiger niet goed de belangen van de cliënt behartigt. Het loont daarbij de moeite om eerst te informeren naar de situatie van de vertegenwoordiger zelf. Vraag je af wat je in een soortgelijke situatie zelf het prettigst zou vinden. Denk ook aan het inzetten van de methodiek van de driehoek.

Registreren van pogingen
Noteer bovengenoemde pogingen om in gesprek te gaan met de vertegenwoordiger goed. Registreer en omschrijf zo nodig de redenen waarom de gesprekken de situatie voor de cliënt niet hebben verbeterd.

Als blijkt dat een gesprek met de vertegenwoordiger niet tot betere belangenbehartiging leidt, kun je de hieronder genoemde stappen nemen. Overleg dit wel eerst met je leidinggevende en registreer alle ondernomen stappen zorgvuldig.

'De vertegenwoordiger heeft de plicht goed te handelen’

In de wet is opgenomen dat de vertegenwoordiger de plicht heeft ‘te handelen als een goed vertegenwoordiger’. Dit is nogal een vaag begrip. Wel concreet is dat de vertegenwoordiger in ieder geval de cliënt zoveel mogelijk moet betrekken bij het uitoefenen van zijn taak.

Geen eigen belang of misbruik
Gelukkig hebben uitspraken van rechters handelen als een goed hulpverlener nader ingevuld. Voorbeelden van het niet handelen als een goed vertegenwoordiger zijn

• het voorop stellen van het eigen belang boven het belang van de cliënt,
• het maken van misbruik van de bankrekening van de cliënt of
• het betrekken van de cliënt bij een familieruzie.

Of er echt sprake is van slecht handelen hangt af van de persoonlijke situatie en omstandigheden van de cliënt.

Ontslaan
Als er sprake is van één van bovengenoemde situaties kun je de rechter vragen de vertegenwoordiger te ontslaan van zijn functie en een andere persoon als wettelijk vertegenwoordiger te benoemen. Dit kan ook een professionele mentor of curator zijn. Als het gaat om een familielid (zogeheten ‘onbenoemde familievertegenwoordiger’) die niet goed handelt, kan je de rechter vragen om een wettelijk vertegenwoordiger voor de cliënt te benoemen.

Dossier
Voeg bij het verzoek aan de rechter een zorgvuldig en objectief samengesteld dossier toe. Communiceer de ontslagaanvraag ook zelf aan de desbetreffende vertegenwoordiger en vermeld hierbij ook de redenen. De rechter zal alle betrokkenen horen en - zo mogelijk - ook aan de cliënt zelf vragen wat zijn mening over de ontstane situatie is.

Op de website van de overheid staat veel informatie over de procedure bij de rechtbank. Hier staan ook alle adressen van de rechtbanken. De kantonrechter houdt toezicht op het goed functioneren van een door de rechter benoemde vertegenwoordiger. De rechter is daarbij afhankelijk van de signalen van zorgprofessionals. Soms brengt de rechter zelf een bezoek bij de cliënt of zijn vertegenwoordiger om de betrokkenen persoonlijk te spreken en de situatie met eigen ogen te zien.

De rechter spreekt binnen enkele weken zijn oordeel uit en zal het ontslag/benoeming van een vertegenwoordiger schriftelijk bevestigen. Voor meer informatie over de procedure kan je altijd contact opnemen met de griffier van de desbetreffende rechtbank.

Laatste mogeljikheid
Samenvattend: als naar jouw mening de vertegenwoordiger niet goed handelt, ga je eerst met de vertegenwoordiger het gesprek aan. Leidt dit niet tot het gewenste resultaat, overleg dan met collega's. Pas als laatste mogelijkheid kun je de rechter om ontslag van de vertegenwoordiger verzoeken.  |  Door Monica de Visser

Lees ook:

1. Beslissingen nemen over een ander
2. Vertegenwoordiging van mensen met een verstandelijke beperking door familie
3. Beslissingen onder de 18: Vertegenwoordiging van minderjarigen