Miljoenennota: de vergrijzing slaat toe

In veel landen zal het afbouwen van de hoge (overheids)schulden worden bemoeilijkt door de vergrijzing. De vergrijzende bevolking zal extra druk geven op de collectieve lasten om de stijging van Aow-uitgaven en zorgkosten te dekken. Hierdoor komt de houdbaarheid van de overheidsfinanciën stevig onder druk te staan.

Dit zorgelijke geluid zet de toon in de Miljoenennota die het kabinet Rutte aanstaande dinsdag (Prinsjesdag) presenteert aan het parlement. De zorg vormt de grootste kostenpost van de overheid. Van de 257,4 miljard aan uitgaven, gaan 74,5 miljard op aan Volksgezondheid. Vooral de kosten voor de ouderenzorg en de ziekenhuiszorg lopen sterk op als het beleid ongewijzigd blijft, zegt het kabinet.  

Stijgende zorgkosten
De stijging van de collectieve zorguitgaven is een grote bedreiging voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, schrijft het kabinet in de Miljoenennota (de toelichting op de begroting voor 2012). Tot de eeuwwisseling ging de stijging van de collectieve zorguitgaven gelijk op met de groei van de economie. Sinds de eeuwwisseling stijgen de zorguitgaven fors sneller. De zorguitgaven vormen een steeds groter onderdeel van de collectieve uitgaven, wat het risico oplevert dat er minder geld beschikbaar is voor andere beleidsterreinen.

Welvaartsverlies
Sinds 2000 zijn de zorgkosten met 4 procent per jaar gestegen. Als deze stijging zich voortzet zullen de zorguitgaven toenemen van 10 procent van het bruto binnenlandsproduct nu naar circa 18 procent in 2040. Diverse studies tonen aan dat dit de arbeidsparticipatie kan remmen en daarmee een belangrijk welvaartsverlies tot gevolg kan hebben.  De stijgende zorgkosten hebben ook grote invloed op het inkomen van huishoudens. Op dit moment geeft een modaal inkomen al meer dan een vijfde van zijn inkomen uit aan zorg. Zonder kostenbeheersing loopt dit op tot bijna 40 procent in 2040.

Wmo
Om de negatieve gevolgen van de stijgende zorgkosten te beteugelen, heeft het kabinet maatregelen genomen om de kosten te beheersen. Onder meer met het doorzetten van de gereguleerde concurrentie in de curatieve zorg. Ook de decentralisatie van een deel van de Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz) naar gemeenten maakt kostenbeheersing mogelijk, aldus het kabinet in de Miljoenennota. Het kabinet gaat volgend jaar onderzoeken hoe de Iq-grens voor recht op Awbz-zorg per 2013 kan worden verlaagd van 85 naar 70.

Je vindt de Miljoenennota op een speciale miljoenennota site.