Nieuw beleid nadelig voor tienduizenden gehandicapten

Als de aangekondigde maatregelen van het kabinet-Rutte maximaal worden doorgevoerd moeten mensen met verstandelijke beperkingen en hun familie de zorg meer zelf regelen. Ook gemeenten moeten aan de slag. Onderzoeksinstituut Tno berekende dat zij verantwoordelijk worden voor de dagelijkse begeleiding, dagbesteding en het vervoer van ruim 33.000 mensen die nu nog via de Awbz bediend worden.

Tno onderzocht aan de hand van twee scenario's de vraagontwikkeling in de verstandelijk gehandicaptenzorg. Deze vraagontwikkeling is één van de pijlers waarop de huisvesting van cliënten wordt gebaseerd.

Scenario 1: nieuw beleid
Verwacht wordt dat in 2020 ruim 33.000 mensen met verstandelijke beperkingen via hun gemeente een beroep doen op begeleiding, dagbesteding en vervoer. 76.000 mensen kunnen voor woonruimte niet meer terugvallen op de Awbz maar zijn daarvoor zelf verantwoordelijk en zo'n 13.000 zwakbegaafden kunnen in 2020 geen beroep meer doen op langdurige zorg via de Awbz. Individuele zorgorganisaties moeten met gemeenten onderhandelen over passende zorg. Gemeenten krijgen bovendien de zorgvraag van ongeveer 5.400 jongeren met licht verstandelijke beperkingen op hun bord.

Scenario 2: doorgaan op de oude weg
Tno heeft ook berekend wat er gebeurt zonder beleidswijzigingen. Dan blijft het aantal mensen met verstandelijke beperkingen ten opzichte van 2010 ongeveer gelijk en zal de totale vraag naar gehandicaptenzorg in 2020 iets dalen. Van de ruim 135.000 cliënten zullen er 76.000 verblijf/wonen afnemen via de Awbz. Als het aanbod van zorg met verblijf doorgroeit zoals in de afgelopen jaren, zijn er 100.000 verblijfsplaatsen beschikbaar in 2020. Aannemelijk is echter dat het aanbod de vraagontwikkeling volgt en de vraag op landelijk niveau geen grote groei kent, hooguit regionale herspreiding.

Aanbod is veranderd
Beide scenario's zijn gebaseerd op trends in de verstandelijk gehandicaptenzorg over de afgelopen jaren. Het zorgaanbod is de afgelopen twintig jaar ingrijpend veranderd. De wooncapaciteit is met 55% gegroeid, meer fysiek geïntegreerd in de samenleving en veel kleinschaliger en huiselijker geworden. Het aanbod van dagbesteding is aanzienlijk uitgebreid en gevarieerder geworden. Door hogere leeftijdsverwachting, beschikbaarheid van extra middelen en een steeds gevarieerder en vraaggerichter aanbod doen steeds meer mensen een beroep op de Awbz. Als gevolg van de toegenomen complexiteit van de maatschappij, neemt ook de zorgvraag van licht verstandelijk gehandicapten en zwakbegaafden toe. Een andere ontwikkeling is dat de vergrijzing bij mensen met verstandelijke beperkingen al vaak vanaf gemiddeld jonge leeftijd intreedt, waarmee aantal en ernst van de bijkomende beperkingen toenemen.

Als de aangekondigde maatregelen in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte maximaal worden doorgevoerd staan de verstandelijk gehandicaptenzorg en de gemeenten de komende jaren voor een enorme uitdaging, zegt Tno.

Lees het rapport op de site van Tno.