Nog veel drempels in politiek voor verstandelijk gehandicapten

"Dat alle mensen met een beperking aan het woord mogen komen." Lies spreekt haar wens uit in een film van Onze nieuwe toekomst, een Vlaamse beweging van, voor en door mensen met een verstandelijke beperking. In de politiek komen mensen met een verstandelijke beperking er maar moeilijk tussen, zo blijkt uit de film en uit de leidraad beleidsparticipatie van de organisatie. Leidraad en film gaan over de ervaringen van mensen met een verstandelijke beperking die deelnemen aan het lokale beleid van gemeentes in Vlaanderen, de zogenaamde verkenners. Sinds oktober 2011 deden 13 verkenners mee aan het project, van wie 5 het zo moeilijk vonden dat ze afhaakten.

Hindernissen
Een rol spelen in het gemeentelijke beleid verloopt voor iedere verkenner van Onze nieuwe toekomst verschillend, toch zijn er wel rode draden. Motivatie is bij iedereen het startpunt. Een paar verkenners geven zich op voor lokale werkgroepen die zich bezighouden met de toegankelijkheid van gebouwen, anderen kiezen voor adviesraden over sport of milieu omdat daar hun interesses liggen. Vanzelf gaat zo'n aanmelding vaak niet. Veel voorkomende hindernissen:

• Informatie over het bestaan van en de toegang tot adviesraden is verouderd of slecht te vinden en te begrijpen.
• Mogen deelnemen aan beleidsgroepen is vaak gebonden aan voorwaarden. Die verschillen nogal per gemeente en sluiten soms mensen met een verstandelijke beperking uit.
• Als een verkenner een aanvraag indient om aan een werkgroep te mogen deelnemen, duurt het vaak maanden, en soms zelfs jaren voor er reactie komt.
• Mensen in de directe omgeving ontmoedigen de verkenner om aan de werkgroep deel te nemen. De voorzitter van een adviesraad: "Wat kan Yasmine bij ons doen? Je weet toch dat de raad boven Yasmines niveau is?" En een ambtenaar: "Je moet daarmee oppassen. Mensen met een verstandelijke beperking die deelnemen aan het beleid, dat is toch gevaarlijk. Als zij beslissingen gaan nemen. ..dat kunnen zij niet."

Kandidaten worden systematisch geweigerd of ze krijgen geen reacties op hun mails en telefoontjes. Philip vertelt in de film dat hij werd geweigerd voor een lokale adviesraad omdat hij 'andersvalide' is. "Toen dacht ik: zever maar een eind verder." Zulke ontmoedigende reacties hebben een enorme weerslag op het zelfvertrouwen van de mensen.

Steun
Toch zijn er ook successen, waaraan andere verkenners zich weer kunnen optrekken. Door onderling hun ervaringen en tips uit te wisselen staan de verkenners steviger in hun schoenen. Ook een belangrijke steun is een goede coach die:

• vertrouwd is met de persoon en met het lokale beleid
• flexibel is en goed kan luisteren.
• structuur biedt en informatie tijdens vergaderingen toegankelijk maakt.
• gelooft in de mogelijkheden van mensen.
• niet overneemt en niet voor een ander spreekt.

Zoals Dominiek in de film zegt: "Een coach moet op zijn handen gaan zitten en pas helpen als ik erom vraag." Verkenner Stefan legt in de leidraad uit: "Wij moeten kunnen tonen wat we graag willen in ons leven. Andere mensen mogen hierover niet beslissen. We willen zelf controle hebben over onze toekomst. We willen geen papegaai zijn. Wij willen ook niet dat er achter onze rug of over ons hoofd wordt gepraat. Geef mensen ruimte. We moeten tijd krijgen om na te denken en nog eens te overdenken. Wij willen zelf bepalen wat belangrijk is. We moeten onze eigen weg zoeken."

Leidraad en film Beleidsparticipatie van mensen met een verstandelijke beperking. Een uitgave van Onze Nieuwe Toekomst. Voor beleidsmedewerkers en professionals heeft Onze nieuwe toekomst het boekje Eerste hulp bij vergaderen!? ontwikkeld. Meer informatie via info@ont.be. Op www.ont.be vind je ook meer films en portretten van de personen met een verstandelijke beperking die deelnamen aan het project.