Ontwikkelingsstoornissen hangen niet samen met onveilige gehechtheid

Viveon, de academische werkplaats waarin ’s Heeren Loo en de Vrije Universiteit Amsterdam samenwerken, heeft bijgedragen aan een grote internationale overzichtsstudie naar de kwaliteit van gehechtheidsrelaties van jonge kinderen met hun ouders. De belangrijkste conclusie is dat ontwikkelingsstoornissen niet samenhangen met onveilige gehechtheid tussen ouders en kinderen.

Over gehechtheid is al veel geschreven. Veilige relaties met ouders (of andere opvoeders) in de eerste levensjaren en later dragen bij aan een goede ontwikkeling van kinderen. Dat geldt voor de sociaal-emotionele, taal- en cognitieve ontwikkeling.

Wetenschappelijk onderzoek maakt onderscheid in vier typen gehechtheidsrelaties:

• Veilig
• Vermijdend
• Afwerend
• Gedesorganiseerd. 

Kind-ouderparen met ontwikkelingsstoornissen zoals verstandelijke beperkingen en autisme bleken statistisch niet af te wijken in mate van veilige, vermijdende, afwerende en gedesorganiseerde gehechtheidsrelaties. Deze uitkomst hadden de onderzoekers ook verwacht. De kwaliteit van gehechtheidsrelaties wordt door een complex van factoren bepaald. De meest duidelijk aanwijsbare factor is de sensitieve responsiviteit van opvoeders.

Anders gezegd: als er al een verklaring is, dan loopt die via de mate waarin een ouder is afgestemd op de emotionele toestand van een kind en die signalen juist kan interpreteren én er passend en tijdig op reageert.

Bemoedigend
De onderzoekers hebben ontdekt dat vermijdende gehechtheid in de loop der jaren minder lijkt voor te komen, iets dat zij beschouwen als bemoedigend.

Uit het onderzoek kwam ook naar voren dat een opeenstapeling van risicofactoren in de situatie van gezinnen samenhangt met een lagere kans op veilige gehechtheidsrelaties. Bij die risicofactoren kun je denken aan bijvoorbeeld armoede, slechte huisvesting, werkloosheid, mishandeling en verwaarlozing.

Volgens Carlo Schuengel, een van de Viveon-onderzoekers, benadrukken de resultaten het belang van het ondersteunen van ouders en gezinnen in de vroegkinderlijke periode. Hiervoor bestaan erkende interventies, ook voor gezinnen met ouders met beperkingen of kinderen met ontwikkelingsstoornissen. |

De overzichtsstudie naar gehechtheid vatte resultaten samen uit 285 studies waaraan meer dan 20.000 kind-ouderparen deelnamen. Het artikel ‘The first 20,000 strange situation procedures: A meta-analytic review’ is verschenen in het gezaghebbende tijdschrift Psychological Bulletin (januari 2023).