Oorzaak vinden van vallen bij man met verstandelijke beperking*

Paul had vorige week een lelijke schaafwond op zijn oor en nu heeft hij weer een snijwond bij zijn wenkbrauw. Dat is wel vreemd, want eigenlijk hoor ik nooit iets van hem. Wat is er aan de hand? Arts vg Monique Doeswijk-van der Wolf beschrijft hoe ze de oorzaak van het vallen van deze man met een verstandelijke beperking proberen te achterhalen.

Paul is een 64-jarige man, die rustig en tevreden aanwezig is en zelf niet zoveel praat. Medisch is er normaal gesproken niet zo veel met hem aan de hand. Nu heeft hij in korte tijd twee wonden, die zijn ontstaan door een val. Als ik probeer te achterhalen hoe dit is gebeurt, lacht hij mijn vragen een beetje weg. Ook de begeleiders hebben het vallen zelf niet gezien. We staan dus voor een raadsel wat er precies is gebeurd.

Zorgprogramma
In onze instelling werken we met een zorgprogramma vallen. Dat houdt in dat als iemand vaak valt, we de cliënt uitnodigen op het spreekuur en de vragen van het zorgprogramma doorlopen. Die vragen zijn erop gericht de oorzaak van het vallen te achterhalen. Ze gaan bijvoorbeeld over

• medicatiegebruik,
• hoe iemand beweegt en
• hoe iemand kan horen en zien.

Samen met Paul en zijn begeleider neem ik deze vragen door. Over zijn zicht kan Paul zelf weinig zeggen. Hij glimlacht vriendelijk op mijn vraag en zegt: “Best hoor.” Ik regel daarom een consult bij de oogarts.

Twee weken later belt de begeleider na het bezoek aan de oogarts. Daarbij bleek zijn oogdruk veel te hoog. Dat moet nu direct behandeld worden met allerlei oogdruppels.

Glaucoom
Een te hoge oogdruk noemen we glaucoom. In je oog zit oogvocht, dat voeding geeft aan je oog. Het vocht wordt continu aangemaakt en het oudere vocht verlaat je oog weer via een speciaal afvoersysteem. Bij glaucoom werkt dit afvoersysteem niet voldoende. Hierdoor komt er teveel vocht in je oog en loopt de druk op.

Door de hoge druk komt de oogzenuw, die achterin je oog zit, in de knel. Heb je te lang een hoge druk op de oogzenuw, dan raakt deze beschadigd. Daardoor ga je uiteindelijk zwarte vlekken zien.

Behandeling
Hoe behandel je glaucoom? Door het vocht in je oog goed af te voeren. Alleen is de schade die is ontstaan aan de oogzenuw en daarmee dus de zwarte vlekken helaas niet meer te herstellen.

Glaucoom is een veelvoorkomende oorzaak van slechtziendheid en zelfs blindheid. Juist omdat je het vaak te laat ontdekt. In het begin merk je namelijk niets van de te hoge druk in je oog, maar pas later, als het te laat is, zie je de zwarte vlekken.

Controle
Standaard controle op deze ziekte is noodzakelijk als

• er glaucoom in de familie voorkomt,
• iemand fors slechtziend is,
• je gebruikmaakt van medicatie die je immuunsysteem onderdrukt en/of
• er klachten van het hart en de bloedvaten zijn.

Sowieso loopt het risico van glaucoom op als je ouder wordt. Dat maakt dus dat controle van de oogdruk af en toe niet verkeerd is.

Paul wordt nu behandeld met oogdruppels waarbij de druk goed is gedaald. We moeten bij hem nog onderzoeken of er schade is aan zijn oogzenuw, dus of hij echt blijvend minder goed ziet. Daarmee hebben we misschien wel de oorzaak van het vallen gevonden.