Oudere verstandelijk gehandicapten: veel overgewicht en ouderdomsziekten

Ouderen met een verstandelijke beperking hebben meer dan gemiddeld last van ernstig overgewicht en diabetes. Zij lopen daarmee meer risico op hart- en vaatziekten dan de meeste andere burgers. Hartinfarcten worden bovendien niet altijd herkend. Dat is voor het eerst wetenschappelijk aangetoond door Channa de Winter, arts verstandelijk gehandicapten bij Reinaerde. Zij promoveerde aan de Erasmus universiteit op haar onderzoek naar cardiovasculaire risicofactoren bij ouderen met een verstandelijke beperking.

Het onderzoek van De Winter maakt onderdeel uit van het grote gezondheidsonderzoek Goud van het Erasmus medisch centrum onder ouderen met een verstandelijke beperking. Mensen met een verstandelijke beperking worden steeds ouder. Daardoor lopen zij steeds meer risico op hart- en vaatziekten. Sommige mensen hebben al van jongs af aan aangeboren hartafwijkingen. Maar ook hart- en vaatziekten door aderverkalking op latere leeftijd komen steeds meer voor. Inmiddels komen een hartinfarct en beroerte even vaak voor als bij de gemiddelde Nederlander en misschien zelfs wel vaker dan we denken. Hartinfarcten worden niet altijd herkend door artsen en andere zorgverleners omdat mensen met een verstandelijke beperking hun klachten niet of anders aangeven.

Risico's
Tot nu toe waren de risicofactoren voor hart- en vaatziekten bij verstandelijk gehandicapte ouderen niet onderzocht, en werd er weinig aan preventie gedaan. Daarom is onderzoek gedaan naar cardiovasculaire risicofactoren en aderverkalking bij 1.050 ouderen met een verstandelijke beperking. Daaruit blijkt dat ouderen met een verstandelijke beperking vaker obesitas en diabetes hebben. Dit vergroot het risico op hart- en vaatziekten.

Aderverkalking in de benen
Aderverkalking in de benen (perifeer arterieel vaatlijden) kan een eerste uiting zijn van aderverkalking in het lichaam en is mogelijk een signaal voor een verhoogd risico op een volgende hart- of vaatziekte, zoals hartinfarct of beroerte. Aderverkalking in de benen, wat pijnlijk kan zijn, komt bij ouderen met een verstandelijke beperking vaker voor dan bij de gemiddelde Nederlander in dezelfde leeftijd.

Gemist
In meer dan de helft van de gevallen die De Winter opspoorde, waren een hoge bloeddruk, een hoog cholesterol, diabetes en het metaboolsyndroom niet vastgesteld. Aderverkalking werd vaak pas bij de studie voor het eerst ontdekt. Dit komt niet alleen doordat deze ouderen hun klachten anders uiten, maar ook omdat zij niet snel met hun vragen naar de huisarts gaan, en de risico's op de langer termijn niet overzien.

Zelfstandig wonen risico
Vooral mensen met een lichtere verstandelijke beperking, die zelfstandiger wonen en meer zelf doen lopen risico op obesitas, een hoge bloeddruk, een hoog cholesterol, diabetes en het zogenoemde 'metaboolsyndroom.' Ook blijkt dat mensen met diabetes vaker last hebben van angstklachten.

Preventie
Volgens De Winter kunnen de risico's worden verminderd door preventie. Denk aan het stimuleren van een andere leefstijl: meer lichaamsbeweging, en goede, begrijpelijke voorlichting over gezond eten. Verder krijgen mensen met een verstandelijke beperking vaak ten onrechte gedragsregulerende medicijnen voorgeschreven bij probleemgedrag als agressie en zelfverwonding. Deze medicijnen verhogen de kans op obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten, en zouden moeten worden afgebouwd.

De foto (niet bewegen) is afkomstig uit het educatiepakket Bewegen om fit te blijven, een gratis beweegprogramma met oefeningen om volwassenen en ouderen met een lichte of matige verstandelijke beperking op een veilige en plezierige manier te laten bewegen. Het is te downloaden op het kennisplein gehandicaptensector.