Pijn ook bij mensen met ernstige beperkingen te herkennen

Onderzoekers van het Expertisecentrum Advisium van ’s Heerenloo hebben ontdekt dat je met een aangepast meetinstrument (de Posaid) pijn bij mensen met een ernstig meervoudige beperking goed kunt signaleren. De vader van een cliënt bij ’s Heeren Loo die kampt met ernstige epilepsie, vertelt hoe belangrijk dit onderzoek is.

'Die bewoner doet anders dan normaal’: een vraag die veel persoonlijk begeleiders zichzelf wel eens stellen. “Maar kijk eens verder: zou het pijn kunnen zijn?”, vertelt Bram van der Mooren. Bram is de vader van Arjan, cliënt bij ’s Heeren Loo die kampt met ernstige epilepsie.

Onderzoekers Eveline Kreukniet en Anne Bruns, beide als orthopedagoog/gz-psycholoog werkzaam bij ’s Heeren Loo, kregen in de praktijk ook vragen van begeleiders over plotselinge gedragsverandering bij cliënten. Toen zijn ze begonnen met een onderzoek naar het signaleren van pijn. Bij het onderzoek werden ze begeleid door de afdeling orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen.

Afhankelijk
Anne vertelt: “Binnen ‘s Heeren Loo wonen veel mensen met een zeer ernstige verstandelijke en meervoudige beperking (emb). Deze cliënten hebben zeer beperkte mogelijkheden om te communiceren. Hierdoor zijn ze afhankelijk van de interpretatie van hun gedrag door begeleiders”. Omdat er nog geen betrouwbaar en gevalideerd observatie-instrument was om pijn bij volwassenen met emb te meten, gingen de onderzoekers hier naar op zoek.

Het belang van dit pijnonderzoek kan Bram uit eigen ervaring vertellen. “Een tijdje geleden had Arjan een nacht lang insulten. Hij heeft al ernstige epilepsie maar dit was echt anders dan normaal”. De volgende dag bleek hij een gebroken heup te hebben. “Toen ging er bij mij een belletje rinkelen, zou deze toename van insulten een signaal van pijn zijn? Probeert Arjan nog op andere manieren pijn of ongemak aan te geven?”.

Eveline en Anne onderzochten verschillende meetinstrumenten en kwamen uiteindelijk uit bij het meetinstrument, Repos (Rotterdam elderly pain observation scale) dat is ontwikkeld door het Erasmus medisch centrum in Rotterdam. Bij dit academische ziekenhuis onderzochten ze hoe bij ouderen met vergevorderde dementie, pijn kan worden vastgesteld. De onderzoekers van Expertisecentrum Advisium hebben dit instrument vervolgens getoetst op toepasbaarheid bij pijnbeoordeling van volwassenen met ernstig meervoudige beperkingen.

Samentrekken spieren
Uit het onderzoek bleek dat de Repos, met enkele aanpassingen, toepasbaar is bij volwassenen met emb. Met een combinatie van Repos en aanvullingen specifiek voor deze doelgroep is er nu een handvat van pijnindicatoren, de ‘Posaid’ (Pain observation scale for adults with intellectual disabilities). Dit handvat is de basis: het is nu bekend dat pijn te signaleren is. Dit gebeurt door vooral op het samentrekken van spieren in het gezicht te letten.

Tijdens alledaagse handelingen, zoals wassen of aankleden, wordt het gezicht van de cliënt gefilmd. Aan de hand van die opname bekijk je vervolgens hoe een cliënt scoort op de pijnobservatieschaal die met Posaid is vastgesteld. De volgende stap is: vaststellen bij welke schaalscore welke actie hoort. Het labelen van de waarnemingen dus.

“Het onderzoek legt een basis voor een manier om pijn te signaleren bij emb-cliënten. Zo kunnen we sneller ingrijpen bij cliënten die chronische pijn hebben en verbetert de kwaliteit van leven van de cliënt, doordat hij of zij minder pijn heeft en we in de zorg nog beter kunnen aansluiten op wensen en behoeften van deze cliënten,” concluderen de onderzoekers.  |

Meer informatie op de website van ’s Heeren Loo.