Positie van mensen met beperking in Nederland verslechterd

Met de ondertekening van het VN Gehandicaptenverdrag in 2016 beloofde Nederland ervoor te zorgen dat ook mensen met een beperking volledig kunnen participeren in de samenleving. Onderzoek van de Alliantie VN-verdrag Handicap heeft nu uitgewezen dat de positie van deze kwetsbare groep juist is verslechterd. Een dikke onvoldoende dus.

Nederland is verplicht het VN-comité te rapporteren over de voortgang rond het verdrag. Dat deed de overheid voor het eerst in juni vorig jaar, in een zogeheten nulmeting. Volgens de Alliantie is dat echter een papieren werkelijkheid. Zij vindt de beleving van mensen met een beperking veel belangrijker. In haar schaduwrapportage die 3 december verschenen is, staan de dagelijkse praktijk en ervaringen van mensen met een beperking centraal. Ook zijn cijfers over participatie en uitsluiting toegevoegd.

Knelpunten
De Alliantie VN-verdrag Handicap bestaat uit organisaties die opkomen voor mensen met een beperking: Ieder(in), MIND Landelijk Platform GGz, Per Saldo en LFB. Zij werken nauw samen met de Coalitie voor Inclusie. Zij komen in hun rapport tot een lijst met de volgende knelpunten:
• een gebrek aan besef bij de overheid van het verplichtende karakter van het VN-verdrag Handicap
• belemmeringen (waaronder stereotiepe denkbeelden) worden niet weggenomen, waardoor onder meer discriminatie blijft bestaan
• de decentralisatie van overheidstaken naar de gemeenten in combinatie met een omvangrijke bezuiniging
• meer dan 75 procent van de gemeenten heeft de verplichte lokale inclusie-agenda nog niet opgesteld
• het implementatieplan van de overheid (Onbeperkt Meedoen) gaat niet over alle belangrijke thema’s uit het verdrag en bevat geen meetbare doelen, geen tijdspad, geen kwantitatieve monitoring
• mensen met een beperking zijn niet systematisch betrokken bij het ontwikkelen van wetgeving en beleid
• de verplichting om algemene toegankelijkheid te bevorderen loopt spaak, omdat het begrip toegankelijkheid niet is gedefinieerd
• sinds 2012 krijgen belangenorganisaties van mensen met een handicap de helft minder subsidie waardoor zij bijvoorbeeld een juridische helpdesk moesten opheffen
• verslechtering na ratificatie is zichtbaar bij inkomenspositie, arbeidsparticipatie, werkloosheid, onderwijs, ondersteuning in participatie in de samenleving en jeugdzorg, verstrekking van hulpmiddelen, institutionele zorg en dwangopnames.

Veel werk te doen
Met name het laatste punt, de opsomming van de verslechterde positie op veel vlakken, maakt duidelijk dat er nog veel werk te doen is. Ilya Soffer, directeur van Ieder(in), zei in dagblad Trouw: “Je kunt alle drempels weghalen, alle cafés, festivals en websites toegankelijk maken, maar als mensen met een beperking geen opleiding krijgen, geen inkomen hebben of dak boven hun hoofd, dan komen ze niet eens in de horeca of op festivals.”

Ook merkt Soffer in dat artikel op dat de bezuinigingen bij de gemeenten extra nadelig uitpakken voor mensen met een beperking. “Stadsbesturen hebben te maken met verslaafden, overlastgevers, armoede, kindermishandeling, vluchtelingen, en dan heb je ook nog wat gehandicapten. Geld gaat eerder naar sociale problemen en overlast. Dat zie je bij de jeugdhulp. Kinderen met een beperking komen er in de jeugdhulp bekaaid van af omdat de nadruk ligt op kansengelijkheid voor kinderen die uit kwetsbare gezinnen komen”, stelt ze.

Participatie-onderzoek Nivel
Een dag voor de schaduwrapportage van de Alliantie uitkwam, informeerde minister Hugo de Jonge de Tweede Kamer over de indicatoren Programma Onbeperkt Meedoen waarvoor kennisinstituut Nivel onderzoek voor deed. Het Nivel concludeerde dat mensen met een beperking in mindere mate kunnen leven zoals zij dat willen dan de algemene bevolking.

Het onderzoek richtte zich op drie gebieden:
-          Meedoen in de samenleving
-          Participatie in relatie tot wensen en mogelijkheden
-          Participatie op onderdelen van het leven die voor de doelgroep belangrijk zijn


De grootste kloof ervaren mensen met een beperking op het gebied van betaald werk.

Het Nivel onderzocht onder meer de feitelijke participatie van mensen met een verstandelijke beperking. Hierover schrijft het instituut in het rapport: Over het algemeen ligt de participatie van mensen met een verstandelijke beperking in beide jaren (2016 en 2018) lager dan de participatie van de algemene bevolking.

De grootste afstand tussen beide groepen is te zien bij de deelgebieden gebruik van buurtvoorzieningen, dagelijks buitenshuis komen en (on)betaald werk. Minder dan de helft van de mensen met een verstandelijke beperking komt dagelijks buitenshuis en maakt regelmatig gebruik van twee of meer buurtvoorzieningen, terwijl het merendeel van de algemene bevolking dat doet.

Waar ongeveer driekwart van de algemene bevolking onder de 65 jaar betaald werk heeft voor 12 uur of meer per week, is dit voor de mensen met een verstandelijke beperking maar 35 procent. Je mag concluderen dat zowel de schaduwrapportage als het Nivel-onderzoek aangeeft dat daadwerkelijke participatie van mensen met een beperking er nog lang niet is.

2020
Nog even terug naar de schaduwrapportage van de Alliantie. In 2020 overhandigt zij haar bevindingen aan de VN. Die beoordeelt vervolgens hoe ver Nederland gevorderd is met de implementatie van het VN-verdrag Handicap. Dit doet de organisatie aan de hand van het schaduwrapport, een eerder verschenen rapport van het College voor de Rechten van de Mens en de nulmeting van de overheid.  |