Positieve boodschappen over seks

Eén voorwaarde voor een kind om zich seksueel gezond te kunnen ontwikkelen is dat het voldoende positieve boodschappen krijgt over seksualiteit. Dat geldt net zo goed voor mensen met een verstandelijke beperking. Maar onbewust – of door angst, onwetendheid, of geloof/levensovertuiging - werden deze boodschappen lang niet altijd meegegeven aan de cliënten die ik ontmoet.

Normaal
Neem Mariska, die letterlijk buikpijn had door haar schuldgevoelens. Gelukkig nam ze een begeleidster in vertrouwen: “Ik raak mijzelf wel eens aan bij mijn vagina,” vertelde ze beschaamd. “Ik weet dat dat vies is en niet mag, maar ik kan het niet laten. Ik vind het namelijk ook fijn.” Ze was 35 en had veel moeite om mij te geloven, toen ik uitlegde dat wat zij deed, heel normaal was.

Damian werd aangemeld wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag naar zijn veel jongere broertje. “Als je 16 bent is je piemel alleen om mee te plassen, de rest komt pas als je volwassen bent,” vertelt zijn moeder waar Damian bij zit. Ik besteed in de gesprekken met hem natuurlijk aandacht aan de regels die gelden bij seksualiteit, maar leg vooral veel uit over seksuele gevoelens: dat ze er (mogen) zijn en wat je ermee mag en kunt doen als je 16 bent. Zónder dat je in de problemen komt.

Seks en huwelijk
Aisha is 14 en heeft een meervoudige beperking. Haar juf ziet dat ze erg bezig is met het ontdekken van haar lichaam. Op een ouderavond geef ik een lezing over seksuele ontwikkeling. Aisha’s moeder zit ook in de zaal. Zij onderbreekt mij met een dringende vraag: “Waarom zou mijn dochter moeten ontdekken hoe haar lichaam voelt en werkt? Zij zal nooit kunnen trouwen.” Ik begrijp haar heel goed. Als seksualiteit onlosmakelijk verbonden is met het huwelijk, is het voor iemand als Aisha geen thema. Maar of Aisha dat zal begrijpen?

Marcel heeft in zijn puberteit één ding geleerd over seks: seks = op je kop krijgen. Daarom heeft geen seksueel contact met zijn vriendinnetje, vertelt hij, terwijl ze al 2 jaar verkering hebben. Dat maakt het lastig om hem de juiste voorlichting te geven, want “dat heeft hij niet nodig,” zegt hij. Juist door zijn gebrek aan goede kennis verloopt het vrijen niet naar wens. Helaas kunnen ze daar met niemand over praten.

Seksuele gevoelens zijn normaal, ze mogen er zijn en ze geven je de kans om te genieten van je lichaam, alleen of met iemand samen. Begeleiders zouden die boodschap geregeld moeten geven, zodat cliënten weten dat ze er met hen over kunnen praten. Als je er als begeleider niet zelf over begint, zal het aan de andere kant van de lijn stil blijven. |

Tekst Titia van der Kooij, gz-psycholoog Bureau Lijfwijs, gepubliceerd in Klik 5 van 2015