Rutgers: ‘Maak seksualiteit beter bespreekbaar, ook in de gehandicaptenzorg’

Seksualiteit wordt onvoldoende besproken in de gehandicaptenzorg. Er is sprake van handelingsverlegenheid en vaak ligt de nadruk op aspecten als het voorkomen van misbruik, soa’s en zwangerschap. Kenniscentrum Rutgers adviseert om het gesprek seksueel-positief te benaderen om het praten over seks te normaliseren.

Rutgers deed in opdracht van het ministerie van VWS onderzoek naar de bespreekbaarheid van seksualiteit in de zorg, waaronder de gehandicaptenzorg. De reden hiervoor is het maatschappelijk probleem van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het bespreekbaar maken van seksualiteit heeft daarbij zowel een signalerende als een preventieve werking. Ook verlaagt het de drempel voor cliënten als ze vragen hebben of problemen ervaren rond seks.

‘Men probeert cliënten te beschermen, waardoor die juist belemmerd worden in hun seksuele vrijheid’

Volgens het onderzoek moet de zorgprofessional voldoende kennis en kunde over het onderwerp hebben, iets dat nu nog vaak niet het geval is. Daar kunnen bij- en nascholing bij helpen. Ook moet de attitude van de begeleider juist zijn. Seks wordt veelal gezien als iets privés, of men probeert cliënten te beschermen, waardoor die juist belemmerd worden in hun seksuele vrijheid.

Hulpmiddelen
Er zijn al heel wat tools beschikbaar om met cliënten open het gesprek aan te gaan over seksualiteit, maar met name over diversiteit en positieve gezondheid ontbreekt het nog aan hulpmiddelen. Die zouden beter ingebed moeten worden in bestaande tools die vaak gebruikt worden. Ook zou er in opleidingen meer aandacht voor het onderwerp moeten zijn.

‘Praat erover voor er problemen kunnen ontstaan’

Rutgers pleit voor een proactief gesprek in plaats van reactief (wat nu vaak nog gebeurt). Het wil zeggen: praat erover voor er problemen kunnen ontstaan. En belicht ook de positieve kanten van seksualiteit.

Visie en kennis delen
Organisatiebreed is er ook nog wel verbetering mogelijk. Zorgorganisaties zouden een uitgesproken visie over seksualiteit dienen te formuleren, stelt Rutgers, en kennis zou veel meer gedeeld kunnen worden tussen zorgorganisaties.

Natuurlijk zijn capaciteitsproblemen en tijdsdruk structurele problemen in de zorg. Toch zou het gesprek over seksualiteit geprioriteerd moeten worden, vinden zorgprofessionals zelf. Ook zou aanvullende zorg met betrekking tot seksualiteit beter toegankelijk moeten zijn voor cliënten. Sekszorg en een verwijzing naar de seksuoloog worden nu niet vergoed. Dit is voor cliënten die geen aanvullende verzekering kunnen betalen of niet zelf hun financiën beheren een grote financiële drempel.

Campagne
Rutgers is de campagne Seksualiteit. Maak het bespreekbaar! gestart. De belangrijkste aanbevelingen voor begeleiders zijn:

• Maak zichtbaar dat je open staat voor een gesprek
• Zorg voor een veilige omgeving
• Heb een open houding en veroordeel niet
• Durf vragen te stellen.

Er is voor de gehandicaptenzorg een speciale pagina met tips (aandachtspunten) waar je op moet letten tijdens een gesprek met een cliënt over seksualiteit. Daar is ook een overzicht te vinden van allerlei materialen en links die je kunt gebruiken.  |

Ben je benieuwd naar het onderzoeksrapport? Onder meer via de site van de VGN kun je het rapport Bespreekbaar maken van seksualiteit in de zorg downloaden.