Seksuoloog over nadelen van hormoonpillen bij grensoverschrijdend gedrag*

Meneer Jansen is een oudere man met een licht verstandelijke beperking die al een tijd hormoonpillen krijgt om zijn testosteron te verminderen, omdat hij seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft laten zien. Seksuoloog Welmoed Visser beschrijft hoe in zijn geval dit voor een negatieve spiraal zorgt en hoe ze hem weer houvast geeft in het beleven van zijn seksualiteit.  | Illustratie Josje van Koppen

“Fijn dat je er bent,” zegt meneer Jansen van 65 jaar aarzelend. “Ik vind het wel een beetje spannend hoor.” Ik zeg hem dat het voor mij ook altijd een beetje spannend is om bij nieuwe cliënten op bezoek te gaan. Je moet elkaar tenslotte nog leren kennen. Normaal heb je het dan over je hobby’s en je huisdieren bijvoorbeeld. Als ik kom, dan hebben we het over seksualiteit. Dat is wel even wat anders.

Sekszorg
Dus nemen we eerst een kopje koffie en vertelt meneer hoelang hij hier al woont en wat hij zoal doet in het dagelijks leven. Daarna vraag ik hem wat zijn wens is. Hij wil heel graag een keer gebruikmaken van de erotische dienstverlening. Hij wil graag plezier hebben met een vrouw in bed.

Wat een invoelbare wens en mooi dat hij het durft te zeggen, want in het gesprek is hij verder onzeker om zijn wensen kenbaar te maken. Hij is terughoudend en voorzichtig en bang om het verkeerde te zeggen.

Pillen
Hij vertelt me dan ook dat hij in het verleden weleens aan de borsten van een onbekend iemand op straat heeft gezeten en dat men toen heel boos is geworden. Direct erachteraan zegt hij: “Terecht hoor. Ik mag dat ook niet doen, maar het gebeurde ineens. De politie kwam er ook bij en toen heb ik die pillen gekregen.”

Ik vraag hem naar de pillen en hoor dat het gaat om cyproteron ofwel Androcur. Dit zijn hormoonpillen die van invloed zijn op de hoogte van het testosteron. Deze wordt daardoor verminderd. De zin in seks en seksuele opwinding nemen af, het is tenslotte lustremmende medicatie. Dit heeft dan weer tot gevolg dat seksuele fantasieën, seksuele drang en seksueel gedrag afnemen.

Bijwerkingen
Er zijn bijwerkingen en die horen goed en regelmatig gecontroleerd te worden. Meneer Jansen vertelt dat het vaak niet lukt om een erectie te krijgen en te komen tot orgasme en zaadlozing, niet als hij zichzelf masturbeert, maar ook niet met een ander.

Hij gaat namelijk in de jaren na het incident naar de prostituees vanwege zijn behoefte aan seksualiteit, maar keer op keer wordt dat een negatieve ervaring voor hem. Hij vertelt: “Het moest ook binnen een half uur he. Ja en dan lukte het ook nog niet. Die mevrouw zal wel denken dat ik niet een echte man ben, omdat ik niet kon penetreren en geen orgasme heb. Ik ben er maar mee gestopt.”

Weinig kennis
Op de vraag wat ook allemaal nog mogelijk was in de seksualiteit, welke aanrakingen en seksuele handelingen nog meer kunnen leiden tot zin en seksuele opwinding, kon hij geen antwoord geven. Hij kende alleen penetratie, de piemel in de vagina. Hij heeft weinig kennis en vaardigheden.

De combinatie van de medicatie, die overigens niet met regelmaat gecontroleerd en bijgesteld werd, zijn negatieve ervaringen, zijn onzekerheid in het contact met vrouwen, gebrekkige kennis en vaststaande overtuigingen die ook leidden tot zijn onzekerheden, gaven inzicht in zijn problematiek. Meneer gaat snel een consult inplannen met een AVG om deze medicatie te herevalueren en af te bouwen. Dan gaat hij kennis en vaardigheden opdoen op het gebied van seksualiteit, en daarna kan hij gaan genieten en nieuwe dingen gaan leren bij een dame, wat zijn grootste wens is. Stap voor stap.

Perspectief
Opgelucht laat ik hem achter. Hij checkt voordat ik de deur uitga voorzichtig nog even of ik ook misschien iets wil doen qua seksualiteit met hem. Ik zeg hem dat ik alleen gesprekken heb met cliënten, maar dat we gaan kijken wie dat wel kan doen op termijn. Het serieus nemen van de vraag, perspectief bieden en duidelijke kaders scheppen, geven meneer Jansen houvast.  |  Welmoed Visser, orthopedagoog-seksuoloog NVVS SH