Slaapgebrek leidt tot hersenschade

De meeste mensen weten wel dat hun hersens trager worden van slaapgebrek. Werkers die het vaak met weinig slaap moeten doen omdat ze bijvoorbeeld in nacht- of ploegendiensten werken, halen hun tekort aan slaap later wel weer in, denken zij. Maar een nieuwe studie van de Pennsylvania school of medicine laat zien dat chronisch slaapgebrek onherstelbare schade aan de hersens veroorzaakt.

"We hebben altijd aangenomen dat hersens zich weer volledig herstellen na kort- en langdurend slaapgebrek," zegt onderzoeker Sigrid Vaesey. "Maar uit onderzoek blijkt dat het aandachtsvermogen en verschillende cognitieve functies niet herstellen, zelfs niet nadat de persoon drie dagen de tijd heeft gehad om bij te slapen. Dat werpt de vraag op of slaapgebrek blijvende schade veroorzaakt in de hersens. We wilden uitzoeken

• of chronisch slaapgebrek verlies van neuronen in de hersens veroorzaakt
• of de schade omkeerbaar is
• welke neuronen bij dit proces zijn betrokken."

Muizenhersens
Veasey en haar team deden onderzoek bij muizen en zij toonden aan dat een bepaalde proteïne, die zorgt voor reparatie van hersencellen, niet meer wordt aangemaakt bij langdurig slaapgebrek. Het gevolg is dat hersencellen afsterven. Een kwart van de bewuste neuronen verdween uit de muizenhersens. Of dit verschijnsel zich ook voordoet in mensenhersens moet verder worden uitgezocht.

Ploegendiensten
Het onderzoeksteam vermoedt dat ouderdom, diabetes, vet eten of hersenziektes ook invloed uitoefenen op het al dan niet verdwijnen van de proteïne en de neuronen. Ze willen ook nog uitzoeken of mensen die lang in nacht- of ploegendiensten hebben gewerkt, en die hun hersens beschikbaar hebben gesteld aan de wetenschap, inderdaad meer hersenschade hebben en dat bij hen meer tekenen zijn van Alzheimer en Parkinson, dan bij mensen die wel regelmatig hebben kunnen slapen. Zeker bij mensen bij die aanleg hebben voor zulke schadelijke hersenziektes, zou langdurig slaapgebrek de ziekte kunnen bevorderen.

Medicijnen
De onderzoekers zijn van een ding overtuigd: slaap is veel belangrijker dan eerder werd aangenomen. "Niemand geloofde dat hersens definitief beschadigd konden raken door slaapgebrek. Dat is nu wel bewezen," zegt Veasey. De onderzoekers hopen dat er in de toekomst medicijnen komen die schade door slaapgebrek kunnen voorkomen of herstellen.

In de Nederlandse verstandelijk gehandicaptenzorg is de laatste jaren veel meer aandacht voor cliënten die wel langdurig in bed liggen, maar die daar veel te weinig slapen.

Lees over het slaaponderzoek op de site van de Pennsylvia school of medicine.