Snel oplopende kosten verstandelijk gehandicaptenzorg ontrafeld

De kosten van de zorg voor verstandelijk gehandicapten zijn tussen 2007 en 2011 met gemiddeld 7% per jaar gestegen, volgens een nieuw onderzoek van het Sociaal en cultureel planbureau (Scp). De kosten voor de gehandicaptenzorg lagen in 2011 rond de 6,7 miljard euro, een kwart van de totale uitgaven aan de Awbz. Driekwart daarvan was voor langdurig verblijf in een instelling; de rest werd uitgegeven aan extramurale zorg.

Vooral de zorg aan zwakbegaafde mensen met bijkomende problemen groeit snel. Cijfers uit het Scp-rapport 'Lasten onder de loep':

• In 2011 hadden 166.000 verstandelijk gehandicapten recht op zorg via de AWBZ. De kosten hiervan bedroegen 6,7 miljard euro, een kwart van de totale Awbz-kosten.
• De kosten van deze zorg stegen tussen 2007 en 2011 met gemiddeld 7% per jaar.
• Bij langdurig verblijf was de toename nog sneller met jaarlijks bijna 9%. Bij extramurale zorg bleef ze beperkt tot 3,5%.
• De kosten namen vooral toe door een stijging van het aantal zorgvragers met 6% per jaar. Bij licht verstandelijk gehandicapten (Iq van 50 tot en met 69) ging het om 7% groei per jaar. Bij zwakbegaafden (Iq van 70 tot 85) was de groei 15% per jaar.
• De gemiddelde kosten per zorgvrager namen met ongeveer 1,5% per jaar toe. Dit komt vooral door prijsstijgingen.
• Het groeitempo van de totale kosten van de vraag naar deze zorg ligt in de laatste jaren met bijna 4% per jaar lager dan daarvoor. Dit komt waarschijnlijk door de zogeheten 'pakketmaatregel' uit 2009.

Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de publicatie Lasten onder de loep, de kostengroei van de zorg voor verstandelijk gehandicapten ontrafeld. In het rapport van het Sociaal en cultureel planbureau gaan de onderzoekers Michiel Ras, Debbie Verbeek-Oudijk en Evelien Eggink in op de ontwikkelingen van de kosten van zorg voor verstandelijk gehandicapten in de periode 2007-2011.

Indicatie
Verstandelijk gehandicapten kunnen een aanvraag indienen voor Awbz-zorg, als hun Iq lager is dan 70 of als hun Iq tussen de 70 en 85 ligt (zwakbegaafd) en er sprake is van bijkomende problemen. Het Centrum indicatiestelling zorg (Ciz) beoordeelt de aanvraag. De onderzoekers hebben de goedgekeurde aanvragen bestudeerd. Het gaat alleen om mensen bij wie de verstandelijke handicap het zwaarst weegt bij de vaststelling van hun zorgbehoefte.

Verschillen
De gemiddelde kosten van de zorgvraag lopen uiteen tussen groepen. In 2011 hebben ernstig verstandelijk gehandicapten (Iq onder de 50) een zorgvraag die gemiddeld ongeveer 57.000 euro per persoon kost. De zorg voor licht verstandelijk gehandicapten (Iq van 50 tot en met 69) kost gemiddeld 34.000 euro per jaar, voor zwakbegaafden (Iq van 70 tot 85) zijn de gemiddelde kosten 28.000 euro. Binnen elke groep zijn flinke verschillen.

Ingewikkelder
Er zijn geen aanwijzingen dat het totale aantal mensen met een verstandelijke handicap is toegenomen. De sterke groei wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een samenspel van ontwikkelingen. De samenleving wordt ingewikkelder en accepteert afwijkend gedrag minder. Informele netwerken nemen af, zodat mensen vaker professionele zorg zoeken. Verder is gewerkt aan een meer divers aanbod van zorg en verbetering van de kwaliteit. Dit kan de vraag naar zorg hebben vergroot. Daarnaast ontstaan er betere mogelijkheden om diagnoses te stellen op het terrein van bijkomende problematiek zoals (lichte vormen van) autisme en Adhd.

Zorgwekkend
De onderzoekers noemen de snel oplopende kosten van voorzieningen zorgwekkend, in deze economisch moeilijke tijd. De conclusie van dit rapport is dat bij de zorg voor verstandelijk gehandicapten niet zozeer prijsstijgingen de oorzaak zijn van kostengroei, maar vooral een toename van het aantal zorgvragers. Het gaat om verstandelijk gehandicapten met relatief hoge Iq's. Maar hun 'lichte handicap' betekent dus niet dat ze weinig hulp vragen, als je kijkt naar de gemiddeld hoge kosten die hun zorgbehoefte met zich meebrengt.

Lasten onder de loep, Uitgave van het Sociaal en cultureel planbureau, prijs € 22,00. Het is te bestellen of gratis te downloaden op de site van het Scp.