Sociale netwerk: Wie kan helpen?

Hoe help je mensen met een licht verstandelijke beperking zelf inzicht te krijgen in hun netwerk en er ook daadwerkelijk gebruik van te maken? Twee begeleiders ontwikkelden hiervoor een spel, waarbij cliënten met elkaar en een begeleider in gesprek gaan over bij wie ze met een hulpvraag terecht kunnen. 10 september is er een KLIK-studiemiddag over het sociale netwerk(spel) door een coach en ervaringsdeskundige.

Ingmar Nijholt en Sabina Vink werken beide als (ambulant) begeleider van mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb) bij zorgorganisatie Leekerweide in Wognum. Als eindopdracht voor de leergang Lvb die zij volgden, onderzochten ze wat cliënten nodig hebben om hun netwerk te versterken.

Hoe belangrijk is iemand?
Bij Leekerweide is er voor gekozen om te werken met een netwerkcirkel, gebaseerd op die van Lensink. Daarmee breng je het aantal netwerkleden en hun verhouding ten opzichte van de cliënt in kaart. Als begeleider kun je aan de hand van een vragenlijst in gesprek gaan met de cliënt en/of familie, over hoe hun netwerk eruit ziet. Met smileys kunnen cliënten aangeven hoe belangrijk iemand is.

Ingmar en Sabina vroegen zich af of deze netwerkkaart en -methodiek aansloot bij de lvb-cliënten en of de persoonlijk begeleider hiermee de cliënt kan ondersteunen bij het opbouwen en ondersteunen van zijn persoonlijke netwerk. Zij gingen daarvoor in gesprek met diverse cliënten, en ontdekten daarbij dat:

• bijna alle lvb cliënten mee hadden gewerkt om hun netwerk in kaart te brengen, en er het nut van in zagen, hoewel ze de smileys maar kinderachtig vonden.
• er ook cliënten zijn die het allemaal maar onzin vinden. Als zij problemen ervaren waar zij ondersteuning bij nodig hebben, regelt de persoonlijk begeleider het wel.
• een groot gedeelte van de lvb-ers maakt nog niet of niet voldoende gebruik van hun netwerk en weet eigenlijk ook niet hoe ze dit zouden kunnen doen.

Begeleiders hebben een stap gemaakt in de juiste richting, zo merkten Ingmar en Sabina, en zijn bewust bezig met het netwerk van cliënten. Opvallend is volgens hen wel dat er veel aanbod is voor begeleiders op het gebied van trainingen in netwerkversterking van cliënten, maar dat ze geen training konden vinden waarin cliënten wordt geleerd hoe zij hun netwerk op orde kunnen krijgen.

Kwartetspel
Samen ontwikkelden ze daarom een kwartetspel dat aansluit op de ontwikkeling en interesses van lvb-ers, waarmee ze aan de slag kunnen gaan met hun netwerk. Dit samenspel "Wie kan mij helpen?" nodigt uit tot dialoog en kan gespeeld worden met minimaal 2 en maximaal 4 spelers. Er zijn 2 versies van het spel, 1 met pictogrammen, zodat ook andere doelgroepen ervan gebruik kunnen maken, en 1 met gewone plaatjes voor lvb-ers. De thema's die aan bod komen hebben betrekking op het dagelijks leven:

• Samen koken/eten
• Samen sporten
• Vakantie/dagje uit
• Schilderij ophangen
• Problemen bespreken
• Ik wil een relatie
• Huisschoonmaken
• Omgaan met geld
• Eigen inbreng: cliënten kunnen zelf een thema aandragen.

Het spel bestaat uit 36 kaarten. Per thema zijn er vier kaarten aanwezig, gebaseerd op de deelgebieden in de netwerkkaart van Leekerweide: familie, vrije tijd, instanties en wonen/werken.

Drempel
Met het spel ga je net een stapje verder dan puur het in kaart brengen van het netwerk, doordat aan de thema's hulpvragen zijn gekoppeld. Zoals: ik wil samen met iemand sporten, wie kan mij daarbij helpen? Zoals Emma, die een steeds grotere drempel ervaart om naar de sportschool te gaan. Ze voelt zich niet op haar gemak en zou graag willen dat er iemand met haar mee gaat. Bij het spelen van 'Wie kan mij helpen' met haar persoonlijk begeleider, bekijken ze bij het thema samen sporten of er iemand in haar netwerk is die samen met haar naar de sportschool kan gaan. In de categorie familie en vrije tijd komen er 2 personen naar voren waarvan Emma het wel leuk vindt als een van deze met haar mee zou gaan. Ze besluit om een vriendin te bellen en haar de vraag te stellen of zij samen met haar wil sporten.

Het spel werkt net als gewoon kwartet: na het verdelen van de kaarten vraag je om beurten een kaart die je wil hebben, tot je een kwartet hebt. Als je een kwartet hebt, kijk je aan de hand van de netwerkcirkel wie er in het netwerk kan bijdragen tot het 'oplossen' van de hulpvraag of het probleem van dit kwartet.

De bedoeling is dat cliënten zo samen met elkaar in gesprek raken over hun netwerk, meedenken en elkaar helpen om oplossingen aan te dragen. De oplossingen worden door de begeleider opgeschreven en in het volgende begeleidingsgesprek besproken. Het spel kan behalve in groepsverband ook met zijn tweeën, dus als begeleider met de cliënt gespeeld worden.

Het samenspel Wie kan mij helpen is te bestellen voor € 39,95, meer informatie via ruthmarkvoort@burotov.nl.
Meer weten over werken met het sociale netwerk? Geef je op voor de Klik studiedag over Sociale netwerken op 10 september.