Stemmen spreekt niet vanzelf voor verstandelijk gehandicapten

In Nederland heeft iedereen boven de 18 jaar stemrecht. Ook mensen met een verstandelijke beperking. De helft (52%) van de mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking uit het Panel samen leven van het Nivel maakte gebruik van hun stemrecht bij de Tweede kamerverkiezingen in 2012, terwijl van de doorsneebevolking 75% het stemhokje in ging.Op de foto: Verkiezingsavond 2014 voor mensen met een beperking in Hilversum

Van de mensen met een verstandelijke beperking bracht 43% zelf zijn stem uit, een klein aantal (9%) gaf anderen een volmacht en 48% stemde niet. Er gingen meer jongeren naar de stembus dan ouderen (65% tegenover 41%) en meer mensen met een lichte verstandelijke beperking (68%) dan mensen met een matige beperking (39%).

Stemrecht voor iedereen
Volgens de wet moeten alle burgers effectief en volledig kunnen deelnemen aan het politieke leven. Stemprocedures, faciliteiten en voorzieningen moeten gemakkelijk te begrijpen en gebruiken zijn voor iedereen. Zo nodig moet ondersteuning worden geboden. Nivel-onderzoeker Mieke Cardol: "Mensen met een verstandelijke beperking kunnen met hun stem invloed uitoefenen op beleid dat hen aangaat. Zeker bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, omdat gemeenten een steeds grotere rol gaan spelen in de ondersteuning van mensen met beperkingen."

Een persoon per stemhokje
Een deel van de mensen met een verstandelijke beperking heeft in 2012 zijn stem niet uitgebracht, bijvoorbeeld omdat stemmen in de woonomgeving geen gebruik is. Voor een aantal bleek stemmen niet mogelijk omdat er geen bekende mee mocht in het stemhokje, terwijl dat bij een lichamelijke beperking wel is toegestaan. Mieke Cardol: "Je zou verwachten dat juist mensen die niet kunnen lezen en schrijven of voor wie de stemformulieren te ingewikkeld zijn, dan stemmen via een volmacht. Kennelijk wordt hier maar weinig gebruik van gemaakt."

Geen stemrecht?
5% van de familieleden zegt dat er niet is gestemd omdat degene met de verstandelijke beperking onder curatele staat of geen stemrecht heeft. Mieke Cardol: "Volgens de wet heeft iedereen stemrecht, dus de informatie daarover is nog niet duidelijk genoeg." Daarnaast geven familieleden ook aan dat twee derde van hun naasten met een verstandelijke beperking onvoldoende begrijpt wat er speelt om te kunnen stemmen, en dat een kwart er niet in is geïnteresseerd.

Panel samen leven
Voor het onderzoek zijn 271 familieleden van mensen met een verstandelijke beperking uit het Panel Samen leven ondervraagd over het stemgedrag van hun naaste. Het panel bestaat uit 500 mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking en 400 familieleden.

Lees meer over het onderzoek op de site van het Nivel