Te weinig oog voor uitsluiting door dubbele vooroordelen*

Het College voor de Rechten van de Mens roept op meer rekening te houden met mensen van diverse achtergronden die een beperking hebben. De beperking zorgt er vaak al voor dat ze uitsluiting ervaren, maar dat kan versterkt worden door hun religie, huidskleur, etnische kenmerken, culturele of migratieachtergrond.

In opdracht van het College voor de Rechten van de Mens onderzocht Regioplan de positie van mensen met een beperking die mede vanwege hun achtergrond specifieke problematiek ervaren bij hun maatschappelijke participatie. Door hier meer inzicht in te hebben, kan het College hun mensenrechten ook beter beschermen.

Regioplan sprak met de doelgroep en met verschillende belangenorganisaties over onderwerpen als participatie, zorg en wonen, onderwijs, arbeid en bestaansminimum. Ook werd gekeken in hoeverre de doelgroep is vertegenwoordigd bij belangenorganisaties en bij het maken en uitvoeren van wetten en beleid.

Het onderzoek leverde drie belangrijke uitkomsten op. Als eerste: dubbele vooroordelen.

“Ik ben blind, kom uit Syrië en ik ben vrouw. Drie redenen om mij te discrimineren. Je wordt gezien als een heel kwetsbaar iemand. Ik word altijd gezien als blinde migrant, meer niet. Terwijl ik heel veel kan betekenen als ik de kans krijg.” – respondent uit het onderzoek

De doelgroep heeft vaak te maken met elkaar versterkende vooroordelen, zogeheten dubbele vooroordelen. Een persoon met een beperking die de Nederlandse taal niet goed spreekt, wordt bijvoorbeeld aangezien als niet slim. Of iemand in een rolstoel wordt ongevraagd een stoep op gereden, zonder te vragen of hij dat zelf misschien wel kan. Mensen met een beperking die dit soort zaken vaak meemaken, krijgen hierdoor vaak een laag zelfbeeld en denken dat ze minder kunnen dan anderen. 

Het tweede knelpunt is een gebrek aan kennis bij organisaties over de doelgroep. Er zijn bijvoorbeeld maar weinig taalscholen die ervaring hebben met lesgeven aan mensen met een visuele beperking. Zo houden deze mensen een achterstand die nadelig kan uitpakken voor het vinden van werk, bijvoorbeeld. Ook is er weinig kennis in de zorg over culturele diversiteit:

“De diagnose licht verstandelijk beperkt is niet makkelijk te doen. Het begrip ‘lvb’ zelf al kent of begrijpt de omgeving vaak niet, dus zelfs dat al is een barrière, hoe kom je dan tot de juiste hulp? Instrumenten die ontwikkeld zijn nemen migranten vaak niet mee.”

“Ik heb een broertje dat ziek is. Hij is psychotisch. Maar ze hebben zijn gedrag ook verward met Antilliaans gedrag. Hij praat bijvoorbeeld heel luid, en veel met zijn handen. Is hij dan agressief, of is dat normaal binnen onze cultuur? Wat is cultuur, en wat is een psychose?” – een respondent

Het derde knelpunt is de ontoegankelijkheid van de samenleving voor de doelgroep. Die ondervindt onder meer problemen bij de toegang tot gebouwen en het openbaar vervoer. Enkele respondenten gaven aan dat ze zich extra gediscrimineerd voelden in het openbaar vervoer vanwege hun niet-Nederlandse accent. Zij kregen daardoor geen ondersteuning.

Aanbevelingen
Regioplan heeft met de deelnemers aan het onderzoek ook gesproken over oplossingen. Wat zou er moeten gebeuren om de rechten van de doelgroep zoals vastgelegd in het VN-verdrag Handicap beter te borgen? Daar zijn een aantal aanbevelingen uitgekomen, waar met name de overheid mee aan de slag moet.

1. Vergroot de maatschappelijke en persoonlijke kennis over mensen met een beperking en diversiteit.
2. Betrek de doelgroep bij het maken van wet- en regelgeving, zowel op landelijk, regionaal als lokaal niveau.
3. Strenger toezien op discriminatie en beter uitdragen hoe discriminatie aangekaart kan worden.
4. Maak de samenleving letterlijk en figuurlijk toegankelijker. Dus niet alleen gebouwen, openbaar vervoer en dergelijke, maar zorg er ook voor dat taalscholen, vrijetijdsactiviteiten en zorgverlening toegankelijk zijn voor de doelgroep.
5. De doelgroep moet beter gerepresenteerd zijn bij bijvoorbeeld organisaties die opkomen voor hun belangen.
6. Belangenorganisaties moeten meer gaan samenwerken om de behoeften en ervaringen van de doelgroep beter in beeld te krijgen.
7. Taalscholen moeten instrumenten krijgen die het mogelijk maken dat de doelgroep ook gewoon taalles kan volgen.
8. Er is vervolgonderzoek nodig, omdat niet gesproken is met ouders van kinderen met een beperking. In dat onderzoek zouden ook de ervaringen van vluchtelingen en statushouders beter vertegenwoordigd moeten zijn.

Meer over het onderzoek van Regioplan ‘Op het kruispunt van knelpunten’ lees je op de website van het College voor de Rechten van de Mens. Daar is ook het volledige rapport te vinden, evenals een versie in eenvoudige taal.  |