Terugblik op Het is hier autistisch: wie is er nu problematisch?

De zoektocht van Filemon Wesselink naar autisme in het tv-programma ‘Het is hier autistisch’ heeft een breed beeld gegeven van het hele autisme spectrum. Maar, zo schrijft columniste en coach Margreet Pereboom, het zette ons ook aan het denken en bracht een dialoog op gang: “Wanneer is gedrag nu probleemgedrag en is het nog een probleem als we er een andere context om heen bouwen?”

Het zit erop. Het waren heerlijke afleveringen, maar aan alles komt een einde. Zo ook aan ‘Het is hier autistisch’. Wat heb ik, en velen met mij, hiervan genoten.

We leerden Filemon steeds beter kennen. Zijn vragen, zijn zoektocht naar uiteindelijk de diagnose. Samen met de moeder van Filemon blikten we terug op zijn kindertijd. Ze zag wel dat hij anders was. Maar ze wist het ook niet precies. Hij was tenslotte het eerste kind in het gezin, de oudste. Hij was hun ‘fröbel -lapje, een probeersel’, zo vertelde ze ons heel liefdevol.

Sociale situaties
Filemon wist vroeger niet hoe hij moest reageren in sociale situaties met kinderen. En als de lessen op school gingen beginnen dan was hij door alle drukte om hem heen al overprikkeld. De dag moest dan nog beginnen.

In Amerika zien we dat jongvolwassenen les krijgen in ‘het leugentje om bestwil’. Dat is een sociale vaardigheid. Mensen liegen tegen elkaar. Dit komt voort uit goede bedoelingen.

Eerlijk
Filemon begrijpt daar niets van. Als zijn vriendin iets heeft aangetrokken wat haar niet staat, zou hij moeten liegen om haar een goed gevoel te geven. Filemon krijgt het echter  -letterlijk gezegd-  ‘zijn bek niet uit’ om het tegenover gestelde te zeggen van wat hij vindt. Zij ontvangt van hem dus altijd een eerlijk antwoord op een eerlijke vraag. Dit is een discussiepuntje in deze relatie.

De mooiste illustratie, en misschien ook wel het meest schrijnende, is dat hij zich soms  slachtoffer voelt in interactie met anderen. Dan heeft hij blijkbaar iets verkeerd gedaan, waardoor iedereen kwaad op hem is. Hij weet echt niet waarom. Hij heeft geen idee waar het mis is gegaan. Stap voor stap moet hij terug worden genomen in de situatie om het te begrijpen.

Verlossend antwoord
Naarmate de uitzendingen vorderden kregen we steeds minder twijfel over de uitslag. Dr C. Kan (psychiater Radboudmc) kwam met het verlossende antwoord. Vanuit de classificatie uit de DSM-5,handboek voor de psychiatrie, vindt de arts voldoende aanwijzingen om een stoornis in het autisme spectrum vast te mogen stellen.

Deze uitslag valt Filemon zichtbaar zwaar. Het voelt als een jas die hij nog niet helemaal past.

Bewuster
Als Filemon een paar maanden ‘ officieel autist’ is, komt hij tot de conclusie dat er eigenlijk niets is veranderd. Hij geeft wel aan dat hij zich bewuster is geworden van zichzelf. Hij heeft invloed op de prikkels die op hem af komen en kan zich even terug trekken als dit nodig is. Ook leest hij er veel over waardoor hij zichzelf beter leert kennen. Dat geeft houvast. Hij leert zo te leven met zijn diagnose.

Saai
Filemon heeft een taboe doorbroken met deze serie. We komen tot de conclusie dat het leven zonder mensen met autisme vreselijk saai zou zijn. Natuurlijk zijn er moeilijkheden te overbruggen. Er is echter ook zoveel creativiteit om van te genieten.

Onlangs vroeg een jongedame aan mij; "Margreet, waarom ben ik nou eigenlijk gek met mijn autisme? Al die anderen doen echt veel gekker.". Een terechte vraag die zij hier stelt. Want of iemand nu autistisch is of niet? Uiteindelijk zijn we toch allemaal een beetje gek. En dat is maar goed ook. Zo maken we samen deze wereld namelijk nét even iets leuker.  |

Het is hier autistisch was begin 2017 te zien bij BNN op NPO3. Bekijk de afleveringen terug op Npo Gemist.

Lees de eerdere columns van Margreet Pereboom