Van de wachtkamer naar een gewoon leven

Regelmatig zien we documentaires waarin gezinnen met hun kinderen vastlopen door de beperking of door de stoornis die het kind heeft. Het programma ‘de Wachtkamer’ vertelt het verhaal van Youri, die dwanghandelingen heeft. Klik-columnist Margreet Pereboom ziet in het verhaal een kans voor kennisuitwisseling met de ggz.

De dwanghandelingen van Youri hebben zijn leven overgenomen. Youri is tot niets meer in staat. Zijn ouders zijn de wanhoop nabij. Maar ook de behandelaar, Menno Oosterhoff, ziet geen uitwegen meer. Youri heeft geen toekomst en geen perspectief. Samen staan zij letterlijk op de drempel van een besluit dat het verdere leven zal bepalen. Zij geven ons een kijkje in de dilemma’s waar zij voor staan.

Het is een situatie zoals we deze ook in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking kennen. Ik raad dan ook zeker aan om te kijken en te luisteren naar het verhaal van Youri en zijn ouders in de Wachtkamer.

“Mijn dag begint als ik opsta”, zegt Youri “en dat is meestal om twaalf uur. Eigenlijk heb ik er geen zin in, maar ik kom er toch uit anders raakt mijn eetpatroon in de war”.

Niets
Youri zijn grootste dwang is het op- en aflopen van de trappen, vertelt zijn moeder. Hij leeft van opstaan naar douchen en eetmomenten. Verder doet hij niets. Hij zit, hij wacht.

Menno Oosterhoff is een betrokken en bevlogen psychiater. Hij wil Youri graag helpen en hem een ideaal geven. In de hoop dat Youri zelf de geest en de inspiratie krijgt om van zijn dwang af te komen.

Te zwaar
Hij besluit dan ook, in overleg met zijn eigen gezin, om Youri een aantal weken in huis te nemen Onvoorwaardelijk ondersteunt hij Youri. Maar het blijkt te zwaar. Na drie dagen gaat Youri weer terug naar huis.

Opnieuw staan ze voor een dilemma met elkaar. Het lijkt mislukt. Is er een kans dat Youri zelf de regie neemt, wordt hem gevraagd. Dit blijft onbeantwoord.

Of toch niet? Vanuit mijn luie stoel, met een beker ijskoud water in mijn hand, is het makkelijk roepen. Youri gaat dit namelijk nooit of te nimmer zelf doen. Hij zit vast, hij weet niet wat goed voor hem is. De beslissing zal voor hem genomen moeten worden. Maar welke aanpak werkt dan wél?

Succesmomenten
Als je goed kijkt liggen de antwoorden al in deze documentaire. Je ziet namelijk veel succesmomenten waarin Youri richting krijgt. Menno sleept hem er een aantal keer, vanuit onvoorwaardelijke ondersteuning, doorheen.

Menno onderhandelt niet met Youri, maar wijst hem bijvoorbeeld letterlijk op zijn koffer om hem in beweging te krijgen. “Pak je koffer maar.” “Kom op, hierheen, in één keer lopen is het makkelijkst.” Vervolgens doet Menno de deur van de auto vast open.

De focus komt met deze manier van ondersteunen niet op dwang te liggen. De focus ligt op het gewone leven; ‘dit is wat er nu moet gebeuren’.

Niet alleen
Het gaat na drie dagen mis, omdat je dit alleen niet vol kunt houden. Hier is een team voor nodig en een omgeving met andere cliënten, medebewoners, die uitnodigt tot het ervaren van het gewone leven. Samen opstaan, eten, werken, boodschappen doen, koken, sporten, vrije tijd. Alles in een vast ritme, aansluiten bij de behoeftes van deze mensen.

Met pillen los je dit niet op, wel met de juiste beeldvorming en een goed orthopedagogisch behandelklimaat, waarin ook een team coaching en ondersteuning krijgt. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking hebben we hier veel ervaring mee.

Het is geen zaligmakend walhalla, maar als deze documentaire nu eens maakt dat we met de ggz ervaringen delen? Dan komen er mogelijk mensen uit die wachtkamer en kunnen ze het leven weer in.  | Margreet Pereboom