Verbeter, vereenvoudig en integreer het persoonsgebonden budget

Behoud het persoonsgebonden budget, verbeter, vereenvoudig en integreer het. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen in het net verschenen onderzoek 'Persoonsgebonden budget, eigen regie en empowerment'. Het toont het maatschappelijk belang van het pgb aan in een roerige beleidsperiode.

Het persoonsgebonden budget maakt eigen regie mogelijk, het bevordert empowerment en draagt sterk bij aan de kwaliteit van bestaan. Talrijke vormen van zorgvernieuwing ontstonden door het pgb en het lijkt erop dat het pgb positieve economische effecten oplevert. De drie onderzoekers bestudeerden anderhalf jaar lang 61 budgethouders. Zij gingen op bezoek, hielden diepte-interviews, analyseerden samen met de betrokkenen de resultaten en brachten die in verband met moderne theorieën uit verschillende disciplines. De centrale vraag was of en hoe het persoonsgebonden budget bijdraagt aan eigen regie en empowerment en welke vernieuwingen en kansen dit oplevert.

Eigen regie
Met een pgb kopen mensen die een beperking hebben of een chronische ziekte, zelf de hulp in die ze nodig hebben. Zij vinden effectieve en unieke oplossingen voor zichzelf of voor hun familieleden, vaak in hun eigen huis. In 25 van de onderzochte situaties werd daardoor een opname in een instelling voorkomen. Regie hebben over de zorg is een voorwaarde om regie te hebben over het eigen leven.

Empowerment
Het pgb vergroot de eigen kracht en macht, dat is empowerment. Het versterkt de zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en persoonlijke groei. Cruciale factor in empowerment is de rolwisseling van afhankelijke zorgvrager, die noodgedwongen afwacht, naar opdrachtgever die initiatieven neemt en waarnaar geluisterd wordt. Mensen hebben het gevoel weer een eigen leven te hebben.

Het pgb leidt ook tot zorgvernieuwing. Budgethouders vinden allerlei creatieve oplossingen, die in de reguliere zorg vaak niet beschikbaar zijn. Inspirerend zijn de talrijke kleinschalige initiatieven die door het pgb zijn ontstaan.

Er zijn diverse aanwijzingen dat het pgb positieve economische effecten heeft op werkgelegenheid, uitkeringen en kosten van de zorg. De overtuiging van alle betrokkenen is dat met het pgb de zorg beter èn goedkoper is, maar of dat klopt, moet verder worden onderzocht.

Nadelen
Het huidige pgb kent ook nadelen. Budgethouders worden geconfronteerd met steeds veranderende regels en bureaucratische verplichtingen. De pgb-regeling is zo ingewikkeld dat te veel mensen er hulp bij nodig hebben. De beeldvorming over het pgb heeft de laatste jaren te lijden gehad onder verhalen over fraude. Veel budgethouders hebben hierdoor het gevoel in de beklaagdenbank te staan. Ondanks deze nadelen heeft het pgb de positie van gebruikers van de zorg enorm versterkt. Behoud, verbeter en vereenvoudig het pgb, is daarom de aanbeveling van het onderzoek. En integreer de verschillende (pgb)regelingen op het gebied van zorg, onderwijs, vervoer, wonen, werken en vrije tijd in een omvattend participatiebudget.

'Persoonsgebonden budget, Eigen Regie en Empowerment', onderzoeksrapport van Harrie van Haaster, Mark Janssen en Agnes van Wijnen.