Verbinden met ouders in de zorg voor hun kind

De zorgprofessional is het nieuwe puzzelstukje in de driehoek ouder-cliënt-begeleider. Je voegt in als derde en vormt samen met ouders een basis die hopelijk solide genoeg is om de top, de cliënt te dragen. Zo vatte Chiel Egberts de Driehoekskunde samen op de Klik-studiedag, waar veel praktijkvoorbeelden van de dikwijls spaaklopende samenwerking met ouders in de verstandelijk gehandicaptenzorg voorbij kwamen.

Samenwerken met familie is een belangrijke opdracht voor professionals in de zorg. Ouders zijn assertiever of wantrouwend geworden door slechte ervaringen met de zorg voor hun kind, zo kwam ook naar voren bij de voorstelronde van de deelnemers van de Klik-studiedag van 17 november bij In de Roos in Den Bosch. Onder hen waren ook zorgverleners van ouderinitiatieven, waarbij de samenwerking nog nauwer komt.

“Alles staat of valt samen met verbinden met de ouder van het kind dat je begeleidt, daar kun je haast niet genoeg aandacht aan besteden,” legde Chiel Egberts uit. Hij schreef meerdere boeken over Driehoekskunde en traint organisaties waar het samenwerken problematisch gaat.

Zo noemde hij op de studiedag het typerende voorbeeld van professionele obesitas: als zorgverlener te veel willen overnemen en ouders en hun kind gaan opvoeden. “Teveel trekken aan de cliënt drijft hem of haar alleen maar meer in de armen van zijn ouders,” zei Chiel daarover.

“Een belangrijk principe van de driehoek ouder-begeleider-cliënt is dat wij als zorgverleners beginnen met de verbinding met ouders te maken,” aldus Chiel. Hij schetste daarvoor de 3 stappen:

1. Zien: wie is de cliënt, de ouder, los van alle diagnoses, problemen, waarom doen ze zoals ze doen?
2. Doen: je visie vertalen in wat je zegt, doet, laat zien.
3. Zijn: dit vervolgens ademen, echt zijn.

“Vaak jassen organisaties hun visie erdoor, hebben ze mooie woorden over je verplaatsen in de ander. Maar dat echt doen en zo zijn in je werk is wat anders,” stelde Chiel.

Dieren als metaforen
Met krachtige beelden maakte hij duidelijk hoe de verhoudingen vaak liggen. Zo zijn moeders tijgers of leeuwinnen in de manier waarop ze op komen voor de zorg voor hun kind. En vaders bijten zich vast als een pitbull in de goede organisatie van de zorg: regels, financiën, formuleringen. “Zie hun gedrag niet als ‘lastig’, maar als een alarm dat afgaat,” legde Chiel uit. “Voor hen is er sprake van gevaar voor hun kind en alle reden om dan te ‘grommen’.”

De cliënt lijkt volgens hem op een kameleon, mensen met een verstandelijke beperking zijn ware aanpassers. “Eigen regie is voor ons vaak belangrijker dan voor hen,” zei Chiel. “Je werkt pas aan regie voor de cliënt door op één lijn te komen met ouders.” ‘Thermiek’, noemt hij deze goede samenwerking, waarbij de warme lucht opstijgt naar de top en de cliënt versterkt.

“Professionals waren vroeger vaker olifanten, bepaalden hoe het ging in de zorg. Nu veranderen we in een grijze muis, en trekken ons vaak terug in een hoek om niet teveel op te vallen,” aldus Chiel. “Denk na: hoe wil je je tot elkaar verhouden?”

Van loslaten naar toevertrouwen
Loslaten is voor ouders en kinderen onmogelijk, maakte hij duidelijk. Begeleiders zouden wel meer mogen loslaten: hun geleerde pad, visies. Het gaat erom dat ouders je toelaten als derde en daarvoor voldoende wederzijds vertrouwen is. “Als ouders jou de zorg voor hun kind toevertrouwen, geven ze je als het ware een mandaat en zeggen: ik zie het met jou zitten.”

Hoe krijg je ouders zover?
Alleen al het besef hoe de verhoudingen liggen en vervolgens het handelen hiernaar helpt om beter samen te werken met ouders. Chiel Egberts schetste hiervoor verschillende stappen en strategieën:

1. Volgorde: besef dat de cliënt eerst kind is van zijn ouders en jij een passant bent als zorgverlener.
2. Verplaatsen: in ouders, hoe zou jij doen als het jouw kind was?
3. Blijf: voorkom wisselingen, blijf voldoende lang betrokken bij de zorg.
4. Daadkracht: straal uit waar je voor staat.
5. Strategie: kies de juiste aanpak voor de situatie.

Die aanpak bestaat uit veel Bonus (goede/iets extra’s doen in de zorg), Verbinding (doet wonderen) en ook durven om je Positie in te nemen, legde Chiel uit. “Durf een tegenover te zijn. Vrouwen zijn vaak goede verbinders, maar ook vermijders: van conflicten.”

En af en toe is het wel nodig om stelling te nemen voor jouw plek als zorgverlener, besloot Chiel, ook in antwoord op diverse casussen van de deelnemers hierover. “Wij moeten beter ons best doen voor de zorg, maar ouders moeten ook niet weg komen met een snauw en overal doorheen gaan. Goede curators kunnen luisteren naar anderen, daar mag je familie op wijzen.”  |

Verslag van de studiedag Samenwerken in de Driehoek op 17 november 2017 van Chiel Egberts. Lees meer artikelen en columns van Chiel Egberts.