Verwacht- en vertrouw op ontwikkeling in onderwijs aan kinderen met ernstige beperkingen

Vanwege hun kwetsbare gezondheid zijn niet alle kinderen met een ernstig meervoudige beperking in staat om dagelijks met een taxibus naar het speciaal onderwijs te gaan. Orthopedagoog Lot de Swart schrijft hoe ze deze kinderen in de zorginstelling onderwijs geven, vanuit het motto: ‘verwacht en vertrouw op ontwikkeling’.

Maaike, een van de kinderen met een ernstig meervoudige kinderen die ‘Onderwijs in zorg’ krijgt, was een aantal jaar geleden al aangewezen op dagbesteding. Omdat ze zich -zo werd gezegd op het orthopedagogisch dagcentrum- "niet meer ontwikkelde". Het kind had "haar plafond bereikt", ze was “uitgeleerd”. 9 jaar was ze.

Als ieder kind op de wereld een interne drive heeft zich te ontwikkelen, wil leren zelf te doen, zich wil leren uitdrukken naar anderen, de wereld om zich heen wil leren begrijpen, daar zelf invloed op wil leren uitoefenen, waarom zou dit niet voor kinderen met een ernstig meervoudige beperking gelden?

Aangeboren motivatie
Als één eigenschap universeel aan kinderen is, dan is het een aangeboren motivatie tot willen leren. Voor een kind met een ernstig meervoudige beperking is dat niet anders. Wellicht leren onze kinderen niet volgens de geijkte lijnen, maken ze kleinere stapjes, moeten ze meer drempels over, en hebben ze meer dan andere kinderen onze hulp nodig bij het leren, maar dat ze kùnnen en wíllen leren, dat is voor hen geen haar anders.

Met deze visie hebben we “Onderwijs in Zorg” geïntroduceerd bij deze kinderen; kun jij niet naar school, dan komt de juf gewoon naar jou toe!

Onze hulp is nodig bij het leren, maar vooral ons vertrouwen hebben de kinderen nodig. Vertrouwen dat het volgende stapje heus wel komt. Vertrouwen door die volgende stap nooit uit te sluiten. En blijft die stap toch uit, dan stoppen we niet met stimuleren, dan stimuleren we het kind op een andere manier.

Afhankelijk
Want wanneer wij niet meer vertrouwen op ontwikkeling, wanneer wij huiverig zijn ten aanzien van onze verwachtingen over de ontwikkeling van het kind, wanneer we geen hoge verwachtingen stellen, tja...dan stopt het kind inderdaad met ontwikkelen. Dan maakt het kind jouw verwachting waar; dat is het pijnlijke nadeel van de gigantische afhankelijkheidspositie van een kind met een ernstig meervoudige beperking.

Met dat vertrouwen, en met die verwachting, ontwikkelt ieder kind. Ook Maaike natuurlijk. Zij leert grip te krijgen op de wereld, ze leert volgordes herkennen, ze krijgt overzicht. Maaike is steeds beter alert, ze gooit haar angst en schrikachtigheid stapje voor stapje van zich af doordat ze haar wereld nu veel beter overziet. Maaike exploreert en ontdekt. Maaike is al minstens drie keer door het veronderstelde plafond gegroeid: Maaike ontwikkelt en Maaike leert!

Door het plafond
Dus we blijven, ook aan kinderen met een ernstig meervoudige beperking, hoge eisen stellen en aan ambitieuze doelen werken. Maar al te vaak blijkt dat de kinderen toch datgene bereiken wat niemand voor mogelijk hield. Ondanks dat wat de mensen die geloven in een zogenaamd plafond voorspelden op basis van de tests en diagnostiek.

Onderwijs is voor ieder kind zinvol; ik zie dat iedere dag bij Maaike, Milan en Dylan!

Onderwijs door ambitieuze juffen die hoge verwachtingen van het kind durven hebben. Omdat het eenmaal ontwikkelende kinderen zijn...en omdat wij vertrouwen in ze hebben.  | Door Lot de Swart