Wat is het nut van inspectie?

Toezichthoudende instanties zoals de Inspectie voor de gezondheidszorg, de Voedsel- en warenautoriteit, de Inspectie verkeer en waterstaat en de Onderwijsinspectie moeten beter inzichtelijk maken wat het nut van hun werk is. Dat zegt bijzonder hoogleraar Toezicht Heinrich Winter, die vindt dat onvoldoende duidelijk is wat de meerwaarde is van al dat toezicht.

Nederland kent tal van toezichthoudende instanties, en er wordt voortdurend om meer en strenger toezicht gevraagd, aldus Winter tijdens zijn oratie. "Dat varieert van een oproep tot strenger toezicht op deurwaarders en overblijfkrachten op basisscholen tot de wens dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg privéklinieken waar cosmetische ingrepen en besnijdenissen plaats vinden, beter in de gaten houdt."

Volgens een ruwe schatting gaat er 850 miljoen euro aan publiek geld om in toezichtland. 'Tegelijkertijd is het opmerkelijk dat slechts mondjesmaat onderzoek wordt gedaan naar de meerwaarde van toezicht,' merkt Winter op. "Wanneer de toezichthouders een beter beeld hebben van het effect van hun werkwijze, kunnen ze bovendien de neiging onderdrukken voortdurend op incidenten te reageren, waardoor ze het ene moment actiever moeten worden en strenger moeten ingrijpen en het andere moment hun budgetten moeten verlagen en de omvang van hun organisaties drastisch inkrimpen."

De intensivering van het toezicht in de laatste decennia is volgens Winter te verklaren uit de verschuiving van gedogen naar handhaven, de introductie van privatisering en marktwerking op veel terreinen en de voorzorgcultuur die in onze risicosamenleving is ontstaan 'Veel risico's die de mens van oudsher bedreigden, hebben we uitgesloten. Dat leidt echter niet tot minder, maar juist tot meer risico's. Die risico's zijn ook nog eens ingrijpender dan ooit. In toenemende mate worden overheden verantwoordelijk gehouden voor inperking van risico's. Dat doen ze door regels te stellen en daarop vervolgens toezicht te houden. Onze samenleving ontwikkelt zich hierdoor steeds sterker als een toezichtsdemocratie," aldus Winter.