Zorgcheque verhoogt zeggenschap cliënt

Een zorgchecque draagt ertoe bij dat cliënten meer regie krijgen over hun eigen leven. Dat blijkt uit een proefproject van Loc (landelijke organisatie over zeggenschap in de zorg) ActiZ (koepel van zorgondernemers), en Mee (ondersteuners van mensen met beperkingen).

Kern van de zorgcheque is dat een cliënt zijn doel benoemt, bepaalt wat hij zelf kan en wat hij kan organiseren met mantelzorgers en vrijwilligers. Voor de rest doet hij een beroep op professionele hulp waarvoor hij een indicatie aanvraagt. Vervolgens koopt hij zelf zijn zorg in met de zorgcheque. In het eindrapport ‘Implicaties van de invoering van een zorgcheque’ wordt geconcludeerd dat de zorgcheque in combinatie met cliëntondersteuning de eigen regie kan versterken. De directe betaalrelatie leidt tot een meer gelijkwaardige verhouding tussen cliënt en zorgaanbieder. De zorgcheque heeft toegevoegde waarde voor cliënten die goed in staat zijn om, al dan niet met hulp, goed afgewogen keuzes te maken. Het is een goed aanvullend middel om de cliënten meer regie en keuzevrijheid te geven. Om de zorgcheque breed in te kunnen zetten, moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan, die staan in het rapport genoemd.

Cultuurverandering
In het project is onderzocht of het werken met zorgcheques een bijdrage levert aan het versterken van de eigen regie van mensen. De stuurgroep constateert dat dat het geval is. De belangrijkste conclusie is dat de nieuwe manier van werken tot een grote cultuurverandering leidt. We komen, aldus de onderzoekers, namelijk uit een cultuur waarin we gewend zijn te denken in rechten en worden afgerekend op het verrichten van handelingen:

• Cliënten zijn gewend dat de overheid voor hen zorgt bij ziekte of beperkingen.Het is nieuw te kijken wat je zelf kunt, wat het netwerk kan. Hulp bij vraagverheldering en inkoop met zorgcheques, maken het mogelijk de zorgvraag beter te verwoorden, de eigen omgeving in te schakelen en tot creatieve oplossingen te komen. Ook daar is een nieuw aspect aan verbonden: verschillende mensen hebben voor hetzelfde probleem soms een verschillende oplossing nodig.
• Zorgaanbieders zijn gewend regels te volgen en oplossingen te bieden binnen hun  mogelijkheden. Tot nu toe hadden ze weinig prikkels om creatief aan de wensen van cliënten tegemoet te komen. En als ze dat doen, worden ze er soms zelfs voor gestraft. Een directe betaalrelatie brengt daar verandering in, houdt aanbieders scherp enzorgt ervoor dat zij beter inspelen op de wensen van hun cliënten.
• Verzekeraars zijn gewend zorg in te kopen die aansluit bij de gemiddelde wens van cliënten. Via zorgcheques kunnen zij klanten de mogelijkheid bieden individuele wensen te verwezenlijken. Daarbij regelt de verzekeraar de randvoorwaarden, cliënt en aanbieder de individuele invulling. Ook dat is een grote verandering.

Download het rapport ‘Implicaties van de invoering van een zorgcheque’op  www.actiz.nl.