Zorgsector verdeeld over succes van zelfsturende teams

Veel organisaties in het sociaal domein voerden enkele jaren geleden zelfsturende teams in, maar niet overal blijkt het succesvol. Bij zorgaanbieder Elver is men wel tevreden over deze manier van werken. Hoe komt het dat zelfsturing bij de een wel werkt en bij de ander niet?

Zelfsturing betekent dat teams de verantwoordelijkheid voor cliënten krijgen. Ze beheren zelf de budgetten en maken de roosters. Enkele managementlagen worden weggesneden, waardoor meer geld overblijft voor de zorg. Dat klinkt goed, maar sommige organisaties zoals Cordaan zijn er toch op teruggekomen. De belangrijkste redenen:
-          Een oneerlijke taakverdeling. Vooral hoger opgeleid personeel voelde zich verplicht het roosteren op zich te nemen, waardoor ze te weinig toekwamen aan de zorg voor cliënten.
-          Het aanspreken van collega’s op zaken die niet goed lopen is moeilijk.
-          Vooral oudere werknemers vinden het prettig om door een manager aangestuurd te worden, ze zijn dat nu eenmaal zo gewend.

Verkapte bezuinigingsmaatregel
Hoofddocent management aan de opleiding klinische psychologie Joost Walraven ziet veel misgaan in zelfsturende teams, vooral binnen de specialistische ggz. Volgens hem is de invoering van zelfsturing vooral als een verkapte bezuinigingsmaatregel bedoeld.

“De verantwoordelijkheid laag in de organisatie leggen is prima, maar dan hoeven teams toch geen roosters te maken? Ik zie daar het nut niet van in. Roosters maken is voor mensen die voor de zorg kiezen helemaal niet leuk. En iemand aanspreken die niet goed functioneert, dat doe je niet zomaar. Het is handig als je daar iemand voor hebt die ervoor opgeleid is en ervaring heeft.”

Misvatting
Irma Harmelink is sinds twee jaar bestuurder bij Elver en juist voorstander van zelfsturende teams. Haar motivatie: “Wij denken dat de cliënt het meest gebaat is bij het geven van persoonsgerichte zorg. Wil je dat goed doen, dan is er heel veel variatie en diversiteit in de zorg nodig. Dat vraagt om teams die zelfstandig kunnen opereren en de ruimte hebben om zelf keuzes te maken.”

Volgens Harmelink is het een misvatting dat er bij zelfsturing geen management en kaders meer aanwezig zijn. Bij Elver zijn ze er nog, maar wel minder dan voorheen. Het managementteam faciliteert nu het gesprek in teams over wat goede zorg is.

Verder is Harmelink juist positief over het zelf roosteren. “Teams weten immers zelf het beste op welke tijdstippen er meer en minder zorg nodig is.” Cilia Fischer, begeleider op een woongroep bij Elver, beaamt dat. ‘Als we zien dat er op een bepaald tijdstip iedere keer te weinig mensen aanwezig zijn, omdat we bijvoorbeeld een aantal moeilijke cliënten erbij hebben gekregen, kunnen we dat makkelijk zelf aanpassen.”

Wanneer het concept van zelfsturing halfslachtig wordt ingevoerd, dan gaat het vaak mis, stelt Harmelink. “Je moet echt elke steen in je organisatie omdraaien als je naar zelfsturing gaat.”  |

Lees het hele artikel over zelfsturing op de website van Elver